Ετερογονία των σκοπών

Η άρση της ασυλίας όλων των βουλευτών της Χρυσής Αυγής, εφόσον δίνει δεκτό το δικαστικό αίτημα, οδηγεί σε καινοφανή διλήμματα την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Προέχει βεβαίως η θεμελίωση της κατηγορίας για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και τέλεση εγκληματικών πράξεων, που δεν είναι τόσο εύκολη όσο φαίνεται και πάντως θα απαιτήσει χρόνο. Εν πάση περιπτώσει η Δικαιοσύνη καλείται να τεκμηριώσει αν οι κατηγορούμενοι ετέλεσαν εγκληματικές πράξεις και όχι αν οι ιδέες τους, τα σύμβολά τους, τα παραληρήματά τους είναι εγκληματικά και αξιόποινα· η δίκη ιδεών και προθέσεων δεν αρμόζει σε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου, όσο αποκρουστικές κι αν είναι. Οι ιδέες αντιμετωπίζονται με ιδέες, η πολιτική κακία με πολιτική αρετή. Τα εγκλήματα αντιμετωπίζονται με τον πέλεκυ του νόμου.

Αν η απάντηση στο νεοναζιστικό φαινόμενο εξαντληθεί στην κατασταλτική αντιμετώπιση, χωρίς να ηττηθεί πολιτικά η Χρυσή Αυγή, ενδέχεται να προκύψουν δυσάρεστες περιπλοκές. Λ.χ., να καταγραφούν υψηλά εκλογικά σκορ υπέρ φυλακισμένων υποψηφίων· να ηρωοποιηθούν πολιτικά, άτομα που πράγματι έχουν εμπλακεί σε αξιόποινες πράξεις· να προκληθούν δυσλειτουργίες στην κοινοβουλευτική λειτουργία, τραυματίζοντας περαιτέρω το κύρος των θεσμών.

Οι βεβιασμένες, μετά μακρά ολιγωρία, διώξεις της Χρυσής Αυγής, δια της ετερογονίας των σκοπών, ενδέχεται να καταστήσουν επικίνδυνα γενικευμένο δόγμα το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και να αποβούν επιβλαβείς για την ακεραιότητα της δημοκρατίας. Η συντριπτική πλειονότης των Ελλήνων πολιτών αισθάνεται αποστροφή για το φυλετικό μίσος και την πνευματική βαναυσότητα των θρασύδειλων νεοναζιστών, εντούτοις τα αισθήματα αυτά και τα οποιαδήποτε προσωρινά πολιτικά οφέλη δεν πρέπει να υποκαταστήσουν την πολιτική φρόνηση, τη συνταγματική τάξη, τις δικαιικές αρχές και τον ηθικό πυρήνα της δημοκρατίας. Δημοκρατικοί διώκτες και νεοναζιστές διωκόμενοι δεν συμμερίζονται το ίδιο αξιακό σύστημα. Εν εναντία περιπτώσει, τα πρόσκαιρα τακτικά οφέλη θα είναι μηδαμινά μπρος στις μεσοπρόθεσμες απώλειες.

Μια ηθική νίκη που ζητά συνέχεια

Η σύλληψη των νεοναζιστών ηγετών της Χρυσής Αυγής με την κατηγορία της συμμετοχής σε εγκληματική οργάνωση προκαλεί ανακούφιση σε κάθε δημοκράτη πολίτη. Πολλές γειτονές ανασαίνουν πιο ελεύθερα από το περασμένο Σάββατο, ανάμεσά τους η Αμφιάλη και το Πέραμα, ο Αγιος Παντελεήμονας και η Πλατεία Αττικής, θέατρα της πιο βάρβαρης τρομοκράτησης που έφτασε ώς τον φόνο.

H σύλληψη των ηγετών της ΧΑ, μαζί με την βίαιη παύση της ανοχής εκ μέρους των διωκτικών αρχών, έδειξε τη συμμορία εντελώς ανίσχυρη, χωρίς αντιδράσεις λόγων και έργων, χωρίς οργάνωση, χωρίς πολιτική. Και τους φυρερίσκους, σαν λυσσασμένους γραφικούς. Επιβεβαιώνονται έτσι όσοι υποστήριζαν ότι πολιτική τους είναι η βίαιη και εγκληματική συμπεριφορά, και ότι το θράσος τους αντλείτο από την ανοχή ή και τη συνεργασία κρατικών λειτουργών.

Μένει η προσδοκία για πλήρη εκρίζωση. Οχι των ιδεών ή των ροπών που εμφιλοχωρούν σε μέρος του πληθυσμού ― αυτές δεν εκτοπίζονται με τον ποινικό κολασμό, αλλά μόνο με πολιτικές πράξεις. Προσδοκάται η πλήρης δικαστική τεκμηρίωση της εγκληματικής δράσης των συλληφθέντων, η αποκάλυψη του αποκρουστικού προσώπου τους και των ταπεινών ελατηρίων, και ο εξ αυτών φρονηματισμός μέρους των ψηφοφόρων. Αν μη τι άλλο, να ενισχυθεί το πολλαπλώς τρωθέν αίσθημα δικαίου.

Μένουν επίσης οι προσδοκίες για τις πολιτικές χρήσεις της πρωτοφανούς αυτής επιχείρησης εξάρθρωσης της νεοναζιστικής συμμορίας. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς δεν άλλαξε μόνο την πολιτική ατζέντα, άλλαξε στρατηγική πίστα· μετέθεσε τη συζήτηση από τα μέτρα λιτότητας και την ανεργία, δηλαδή από το κοινωνικό πεδίο, στο αμιγώς πολιτικό και θεσμικό πεδίο, επιταχύνοντας θεαματικά και εν πολλοίς αιφνιδιαστικά τις δράσεις του κρατικού μηχανισμού και της δικαστικής εξουσίας. Πυροδότησε ένα μείζον πολιτικό γεγονός, και το τακτικό πλεονέκτημα είναι δικό του προσώρας. Καμία αντιπολίτευση, εξωτερική ή εσωτερική, δεν διαφωνεί με την πάταξη των νεοναζί.

Μένει να δούμε πώς ο πρωθυπουργός θα κεφαλαιοποιήσει την παρούσα τακτική υπεροχή του, αφενός. Αφετέρου, και το κυριότερο, πώς θα μπορέσει να χειριστεί τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης, τα ερείπια που συνεχίζουν να σωρεύονται. Αν δηλαδή θα κατορθώσει να πείσει τους δανειστές, πρωτίστως τη Γερμανία, να χαλαρώσουν τη θηλιά ώστε η χώρα να πάρει μια πρώτη ανάσα ύστερα από πέντε χρόνια ύφεσης.

Η πάταξη των νεοναζιστών και η διαφαινόμενη κάθαρση των θυλάκων ανοχής εντός του κράτους προσφέρουν μια ηθική ικανοποίηση στους δημοκρατικούς πολίτες. Είναι μια νίκη. Παραμένει αμείωτη η ανάγκη για ανάσχεση της καταστροφής της οικονομίας και για ανακούφιση της κοινωνίας από την ακραία φτώχεια, την ανασφάλεια, τον φόβο του μέλλοντος. Η δημοκρατία θα εδραιώσει την υπεροχή της αν ξαναδώσει σε όλους τους πολίτες της εργασία, ασφάλεια, μέλλον, αν τους επιτρέψει να ονειρεύονται το μέλλον.

Ρίζες και ίχνη των νεοναζί

Η χιονοστιβάδα αποκαλύψεων περί την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής δεν περιέχει πολλά νέα. Τα περισσότερα ήσαν γνωστά από καιρό, δημοσιευμένα εδώ και στο εξωτερικό. Η Συνήγορος του Πολίτη παρέδωσε προχθές στον Πρόεδρο της Βουλής έκθεση με 281 διασταυρωμένα περιστατικά ρατσιστικών επιθέσεων εντός 16 μηνών, από τον Ιανουάριο 2012 έως τον Απρίλιο 2013. Το ανησυχητικό είναι ότι στο ίδιο διάστημα η Αστυνομία είχε καταγράψει μόλις 84 περιστατικά. Και το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι η ολιγωρία και η αδράνεια, αν όχι η ανοχή και η ενθάρρυνση, μέρους των διωκτικών αρχών απέναντι στις εγκληματικές πράξεις νεοναζιστών.

Το κύμα απομακρύνσεων αξιωματικών και ερευνών σε υπηρεσίες που εξαπέλυσε ο υπουργός Ν. Δένδιας καταδεικνύει ακριβώς το βάθος του ριζώματος και την έκταση της διαπλοκής μεταξύ του νεοναζιστικού μορφώματος και ουκ ολίγων κρατικών λειτουργών.

Πρώτο ερώτημα: Πόσο βαθιά θα φτάσει η έρευνα και η κάθαρση; Θα αποκαλυφθούν και κολασθούν όλες οι έκνομες σχέσεις θυλάκων βαθέος κράτους με νεοναζί; Θα εντοπιστούν οι σχέσεις των νεοναζί με το οργανωμένο έγκλημα, όπως έχουν καταγραφεί στο δικαστικό ρεπορτάζ ήδη από το 2009-10, ταυτόχρονα σχεδόν με την εμφάνιση των «αγανακτισμένων κατοίκων» στον Αγιο Παντελεήμονα, λίγο πριν αναρριχηθούν ως Ελληνική Αυγή στον Δήμο Αθηναίων;

Δεύτερο ερώτημα: Θα εντοπισθούν τα ίχνη του χρήματος από και προς το νεοναζιστικό μόρφωμα; Σε κάθε εγκληματική οργάνωση το κομβικό σημείο είναι το χρήμα και η κυκλοφορία του με δοσίματα και αναθέσεις. Πώς χρηματοδοτήθηκαν τόσα γραφεία, εξαρτύσεις, εξοπλισμός; Οι ελληνικές αρχές, διωκτικές, δικαστικές, οικονομικές, έχουν αποδείξει στο πρόσφατο παρελθόν ότι μπορούν να είναι αποτελεσματικές, εφόσον υπάρχει η εκφρασμένη και διαρκής βούληση της πολιτικής ηγεσίας, αφενός, και εφόσον των ερευνών ηγούνται έντιμοι και αφοσιωμένοι λειτουργοί, αφετέρου, πράγμα που εξαρτάται και πάλι από την πολιτική ηγεσία. Οπως και να το δει κανείς, η εξάρθρωση των ταγμάτων εφόδου είναι ζήτημα πολιτικό.

Ζητείται Δεξιά, ζητείται Αριστερά

H αποτύπωση των προτιμήσεων στα δύο εκλογικά αποτελέσματα του περασμένου καλοκαιριού, μαζί με τις δημοσκοπικές καταγραφές έκτοτε, δείχνει την κοινωνία ως προς τις πολιτικές εκφράσεις της σε κατάσταση ρευστότητας και κινητικότητας. Για πρώτη ίσως φορά μεταπολεμικά το κοινωνικό σώμα φυγοκεντρίζεται, συσπειρώνεται προς τα άκρα του συμβατικού φάσματος, όπως κι αν τα ορίσουμε. Ταυτόχρονα, αδειάζει το κέντρο. Γιατί;

Μια πρώτη εξήγηση: ο κεντρώος-κεντροαριστερός πολιτικός σχηματισμός θεωρείται υπεύθυνος για την εν εξελίξει κοινωνική καταστροφή, και τα πληττόμενα στρώματα τον τιμώρησαν. Οι παραγωγικές προπάντων ηλικίες, αυτές που πλήττονται περισσότερο από την ανεργία και την ύφεση, βρέθηκαν άστεγες πολιτικά και μεγάλο μέρος αναζήτησε καταφύγιο στην αριστερά. Αλλά αυτοί είναι ένα 20-25%. Τι απέγιναν οι υπόλοιποι; Οχι οι εκλογείς του κεντροαριστερού ΠΑΣΟΚ, αλλά και της κεντροδεξιάς ΝΔ; Είναι προφανές ότι παρά την ένταση και τον φόβο της προεκλογικής περιόδου, πολλοί συντηρητικοί ψηφοφόροι δεν πήγαν στη Νέα Δημοκρατία αλλά στους νεοπαγείς δεξιούς σχηματισμούς που την πλαγιοκόπησαν. Και έκτοτε η ΝΔ νιώθει καυτή την ανάσα των όμορων χώρων, παρότι απορρόφησε τον εξχνωθέντα ΛΑΟΣ.

Το κενό έκφρασης του κεντρώου χώρου είναι ένα μέτρο της πνευματικής και ιδεολογικής κρίσης, ίσως το πιο φανερό. Ο πολιτικός λόγος διχάστηκε βαθιά ανάμεσα στον φιλομνημονιακό και τον αντιμνημονιακό, και ό,τι πήγε να φυτρώσει ανάμεσα, στα διάκενα και τις χαραμάδες, ποδοπατήθηκε. Ποδοπατήθηκαν η μετριοπάθεια, η νηφαλιότητα, ο πραγματισμός, η ιστορική αίσθηση, η μαχητικότητα επί των υπαρκτών πεδίων και όχι κατά ανεμομύλων. Από την πόλωση που προέκυψε βγαίνουν βαριά τραυματισμένες και η συντηρητική παράταξη και η κεντροαριστερή· η μεν πρώτη διότι έχει πια να αντιπαλαίψει τον δαίμονα του νεοναζιστικού άκρου, η δε δεύτερη διότι εξαχνώθηκε υπό το παλαιό της πρόσωπο και τώρα αναζητείται έκφρασή της εξ αριστερών, από τον νεοπαγή ΣΥΡΙΖΑ. Η πολιτική ανασυγκρότηση προϋποθέτει την ανασυγκρότηση αυτών των δύο μεγάλων ρευμάτων. Η ιστορία κρούει και τα δύο πορτόφυλλα της ελληνικής δημοκρατίας, διότι τα χρειάζεται εξίσου.

Ανασυγκρότηση του καθενός πόλου δεν σημαίνει πόλωση έως διχασμού· δεν σημαίνει ούτε σύγκλιση. Σημαίνει σαφή, διακριτά όρια στην ιδεολογία και στην έκφραση διαφορετικών ταξικών ομάδων· άλλωστε η κρίση επανέφερε στο οπτικό πεδίο τις ταξικές και άλλες ομαδώσεις του παραγωγικού πληθυσμού. Η διαφοροποίηση θα παγιωθεί σε πολλούς άλλους χαρακτήρες, διότι εν τω μεταξύ υπό το βάρος της ένδειας ή της απειλής πληβειοποίησης, η κοινωνία μετασχηματίζεται και ιεραρχεί τις υλικές ανάγκες της και το φαντασιακό της με άλλες προτεραιότητες πια, με άλλες απαιτήσεις. Υπό αυτή την έννοια, ούτε οι υπάρχοντες δεξιοί ούτε οι υπάρχοντες αριστεροί είναι σε θέση προς το παρόν να συλλάβουν τις αναδυόμενες ανάγκες της κοινωνίας και να τις εκφράσουν. Είναι ακόμη εγκλωβισμένοι σε παλαιά σχήματα πρόσληψης και ερμηνείας, με εξαιρέσεις φυσικά.

Ας πούμε, η νεοναζιστική απειλή δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά μόνο από την αριστερά· απαιτείται και η δράση των συντηρητικών. Μάλιστα η δαιμονοποίηση της αριστεράς ως το αντίστοιχο ετερώνυμο άκρο εντέλει ενισχύει το νεοναζιστικό μόρφωμα του φυλετισμού και της εχθροπάθειας, εφόσον του δίνει την ευκαιρία να αποκρύψει τα ειδεχθή ιδεολογικά χαρακτηριστικά του και να μεταμφιεστεί σε υπερασπιστή του ελληνοχριστιανισμού. Και ακριβώς με την προβιά του υπερεθνικιστή ελληνοχριστιανού αποσπά ακροατήριο από την παραδοσιακή δεξιά, την οποία μέμφεται ως χλιαρή, συστημική ή σάπια. Η ανασυγκρότηση της δεξιάς δεν μπορεί λοιπόν να μην περιλαμβάνει την υπεράσπιση του συνταγματικού δημοκρατικού χώρου και την ιδεολογική ανανέωση προς την κατεύθυνση της μετριοπάθειας.

Αντιστοίχως, η οικοδόμηση ενός ισχυρού κεντροαριστερού πόλου, ελκυστικού για τον κόσμο της μισθωτής εργασίας, τους ελευθεροεπαγγελματίες, τους μικροεπιχειρηματίες και μικροαστούς, φαίνεται να πέφτει στους ώμους του πρώην μικρού, αριστερού ΣΥΡΙΖΑ. Ο οποίος υπό την ώθηση της ιστορικής δυναμικής και υπό την πίεση περίπου 1,5 εκατομμυρίου εκλογικών μεταναστών, καλείται να μετασχηματιστεί ιδεολογικά και πολιτικά, ταχύτατα, σε συγχρονισμό με τον κοινωνικό μετασχηματισμό, εφόσον εξακολουθεί να επιθυμεί τη δοκιμασία της κυβερνητικής εξουσίας. Στην περίπτωσή του, οι κίνδυνοι διαρροών προς τα αριστερά δεν είναι ανύπαρκτοι, αλλά είναι μάλλον αμελητέοι συγκρινόμενοι με τα προσδοκώμενα κέρδη από το κέντρο. Στην πραγματικότητα, οι δισταγμοί για εγκατάλειψη της αριστερίστικης ή παλαιοαριστερής ρητορικής πηγάζουν από τον παλαιό μικρό εαυτό του, εκεί όπου όμως αισθανόταν βολεμένος: στην καταγγελτική αντιπολίτευση και στην υπεράσπιση μειονοτικών δικαιωμάτων. Ως μικρός, δεν ήταν καν αναγκασμένος να έχει επεξεργασμένο πραγματιστικό πρόγραμμα για τη μεγάλη πολιτική· αρκείτο στην ρητορική πολυχρωμία.

Η ιστορική πρόκληση όμως σήμερα είναι άλλη: είναι μια χώρα πτωχευμένη και μια κοινωνία φοβισμένη και απελπισμένη, που καταστρέφεται οικονομικά και αποσαθρώνεται πνευματικά. Τα ιδεολογήματα δεν αρκούν. Ούτε οι σοφτ ιδέες της ευρωπαϊκής Αριστεράς του ύστερου Ψυχρού Πολέμου και των χρόνων της χρηματοπιστωτικής φούσκας. Η οικουμενικότητα των προβλημάτων επιβαρύνεται δραματικά από το εντόπιο ρήγμα: τη χρεοκοπία, την έλλειψη παραγωγικού μοντέλου, τη ξεχαρβαλωμένη διοίκηση, την απουσία στοιχειώδους πνευματικού υποδείγματος. Ουσιαστικά ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να διασταλεί, να μεγεθυνθεί, να χωρέσει προσδοκίες, να παίξει ηγεμονικό ρόλο ― ή να συρρικνωθεί έως διαλύσεως. Η ιστορία κρούει τη θύρα και, αν αυτή δεν ανοίξει, προσπερνά.

Υπό μία έννοια, λοιπόν, η ανασυγκρότηση μιας μετριοπαθούς συντηρητικής παράταξης και της αριστερής προοδευτικής, συσχετίζονται· όχι μόνο για αποτροπή της ακροδεξιάς νεοναζιστικής απειλής, αλλά κυρίως για να δοθούν πειστικές πολιτικές εκφράσεις στα κοινωνικά υποκείμενα που αναδύονται μέσα από τον πόνο και τα ερείπια της πτώχευσης.

Από το λίπος στο αίμα

Ο Μαρκ Μαζάουερ την περασμένη Τρίτη αναρώτηθηκε στην ομιλία του για «Μια νέα εποχή των άκρων;» αντηχώντας το γνωστό βιβλίο του Ερικ Χομπσμάουμ. Εσπευσε να απαντήσει με αυτό που μπορεί ως ιστορικός: «Ιστορικές σκέψεις για τα πολιτικά της τρέχουσας κρίσης». Ο Μαζάουερ γνωρίζει καλά τη σύγχρονη ελληνική ιστορία· γνωρίζει εξίσου καλά την ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα. Επιπλέον, παρότι αγαπά την Ελλάδα, μπορεί να τη βλέπει απ’ έξω, με ψυχρό μάτι, να τοποθετεί τον παρόντα ελληνικό κλονισμό μέσα στο ευρύτερο διεθνές πλαίσιο και την ιστορική ροή. Ως εκ τούτου, πραγματεύτηκε την ανάδυση των ακραίων φαινομένων στην Ελλάδα της Μεγάλης Υφεσης χωρίς να πέσει στις παγίδες και τις πολωτικές υπερπλουστεύσεις της εγχώριας συζήτησης.

Με επιχειρήματα και παρρησία, ο διακεκριμένος ιστορικός αποδόμησε το σχήμα των ταυτόσημων δύο άκρων, το οποίο διακονείται πυρετωδώς μετά τις εκλογές, ακόμη και από αναλυτές που αυτοπροσδιορίζονται ως φιλελεύθεροι. Για τον Μαζάουερ το επικίνδυνο άκρο είναι ένα: η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή. Δεν θεωρεί την εξωκοινοβουλευτική Ακρα Αριστερά αναλόγως επικίνδυνη για τη δημοκρατία· πόσο μάλλον τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και τη σκέψη του αυτή τη θεμελιώνει ιστορικά και πολιτικά, επισημαίνοντας ορθώς ότι η Χ.Α. φενακίζει τους απελπισμένους του παρ’ ημίν Depression με φυλετικό μίσος και εθνικιστική υπεραναπλήρωση· το πιο κοντινό ανάλογο είναι ο γερμανικός ναζισμός.

«Μερικοί λένε ότι όλες οι μορφές ανομίας είναι εξίσου επικίνδυνες. Διαφωνώ!» Αυτή ήταν η απάντηση του Μάζάουερ όταν ερωτάτο αν οι καταλήψεις κτιρίων και οι φοιτητικές ακρότητες απειλούν τη δημοκρατία όσο και η Χρυσή Αυγή. Μερικές χαμένες ώρες διδασκαλίας δεν βάζουν την ελληνική δημοκρατία σε πραγματικό κίνδυνο, σχολίασε. Αντί να αναλίσκεται στις καταλήψεις των αναρχικών στην Αθήνα, οι οποίες έχουν μικρή πολιτική σημασία, η Νέα Δημοκρατία θα πρέπει να κατευθύνει τη δράση της και την προσοχή της στην μεγαλύτερη απειλή που είναι η Χρυσή Αυγή, συμπλήρωσε.

Ο Μαρκ Μαζάουερ ασφαλώς θα κατέπληξε πολλούς με την ανάλυσή του, κυρίως επειδή κατέρριψε τα στερεότυπα περί ταυτόσημων άκρων, και επειδή ανέδειξε με δραματική ένταση την απειλή από το άκρο του αίματος και του φυλετισμού. Φυσικά κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ο Μάζάουερ είναι κομμουνιστής ή ακραίος· μάλλον τα λόγια ενός μετριοπαθούς φιλελεύθερου ακούσαμε, που όμως δεν τυφλώνεται από την μικροπολιτική ωφελιμοθηρία, τον φόβο και τη συλλογική ενοχοποίηση. Το είχε δείξει άλλωστε και στο περίφημο άρθρο του στους New York Times, το καλοκαίρι του 2011 («Το λίκνο της δημοκρατίας κλονίζει την Ευρώπη»), περιγράφοντας τα σφάλματα της ευρωπαϊκής πολιτικής στο ελληνικό πρόβλημα, όταν ο κυρίαρχος λόγος εδώ ήταν η απόλυτη αυτοενοχοποίηση. Λίγους μήνες αργότερα, παρόμοια περιγραφή για Ελλάδα και Ιταλία έκανε ο Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας (βλ. εδώ, εδώ, εδώ και εδώ) εξ αφορμής των ταυτόχρονων καθαιρέσεων των εκλεγμένων πρωθυπουργών τους (βλ. επίσης σχετική αρθρογραφία του διευθυντή της FAZ Frank Schirrmacher εδώ και εδώ).

Αλλη μια συμβολή του Βρετανού και «Τηνιακού» ιστορικού: Κάλεσε τους Ελληνες να υπερασπιστούν τα θετικά επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης. Πράγματι, η Μεταπολίτευση που ενταφίασε τον εθνικό διχασμό και εδραίωσε τη δημοκρατία, βάλλεται σήμερα αδιακρίτως ως μήτρα διαφθοράς, και βάλλεται κυρίως από τους προαγωγούς της διαφθοράς ή από τους ακροδεξιούς εχθρούς της δημοκρατίας. Βάλλεται επίσης από μια ομάδα ανιστορικώς σκεπτομένων, απόντων από τον δημόσιο βίο, οι οποίοι τώρα αξιώνουν κυριαρχία ως παρθενογεννημένοι.

Περιμέναμε έναν ξένο να μας πει τα στοιχειώδη; Περιμέναμε έναν διανοούμενο, κάτοικο Νέας Υόρκης, να μας δείξει το κοινό και το κύριο; Ναι. Δυστυχώς, οι περισσότεροι ιθαγενείς διανοούμενοι, εξ όσων έχουν δημόσιο λόγο και βήμα, αιφνιδιάστηκαν από την κρίση, και είτε εσιώπησαν γιατί δεν είχαν κάτι να πουν είτε αναλώθηκαν σε ηθικολογίες, κοινοτοπίες και αναμασήματα της απολογητικής της ιθύνουσας τάξης, ενισχυτικά της τύφλωσης και του διχασμού. Ελάχιστοι διείδαν εγκαίρως τις κοινωνικές ρηγματώσεις που έφερνε η αχαλίνωτη ύφεση, ελάχιστοι διέκριναν την άνοδο της φασιστικής απειλής, οι περισσότεροι είδαν ως αντίπαλους τους Αγανακτισμένους και αρνούνταν έως πρόσφατα ότι η ένδεια σαρώνει τον πληθυσμό. Υπάρχει κρυμμένο λίπος, έλεγαν. Αυτή την εθελοτυφλία αντέκρουσε ο Μαζάουερ· μας είπε ότι ο εχθρός δεν είναι το ανύπαρκτο ή ξοδεμένο λίπος των μικρομεσαίων, ο εχθρός δεν είναι ο «ανύπακουος» ή «γονιδιακά άνομος» λαός και η μεταπολίτευσή του, αλλά το αίμα και χώμα των ναζί και η υποκρισία της ιθύνουσας τάξης.

Η μαρτυρία της Εκκλησίας κατέναντι στους νεοναζί

Ποιος μπορεί να σταματήσει τους ναζί; Καθώς περνά ο καιρός και το νεοναζιστικό μόρφωμα φαίνεται να κερδίζει δημοτικότητα μεταξύ απελπισμένων και αδαών, γίνεται όλο και περισσότερο φανερό ότι ο ναζισμός δεν αντιμετωπίζεται με καλοπροαίρετα ξόρκια, με αποσιώπηση ή με μεμονωμένες θεαματικές αντιπαραθέσεις.

Είναι επίσης φανερό ότι η διογκούμενη αποδοχή μιας, κατά τα άλλα περιθωριακής, σέχτας φανατικών τα τελευταία δυο-τρία χρόνια οφείλεται εν πολλοίς στην σοβούσα κρίση, που αποδυναμώνει και την πίστη στη δημοκρατία, αλλά και στο εντελώς τοπικό πρόβλημα των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών. Αυτά τα δύο φαινόμενα αλληλοτροφοδούνται και συνδυαζόμενα τροφοδοτούν τη ρητορική μισαλλοδοξίας, φυλετισμού και βίας των νεοναζί. Είναι γνωστό άλλωστε από τη μελέτη του μεσοπολέμου, ότι ο φασισμός και ο ναζισμός αναπτύσσονται στηριζόμενοι διαρκώς στην παραγωγή βίας και μισαλλοδοξίας· άνευ αυτών, μένουν χωρίς προωθητική ενέργεια.

Το νέο στοιχείο ωστόσο επιχωρίως είναι η μεταμφίεσή τους: σε μια τακτική κίνηση προσεταιρισμού ευρύτερων στρωμάτων, ανθρώπων θολωμένων μεν από την κρίση αλλά που απεχθάνονται τις δοξασίες των χιτλερόψυχων, οι εγχώριοι νεοναζί αποκρύπτουν τις παγανιστικές, σατανιστικές και εξολοθρευτικές πεποιθήσεις τους, αποκρύπτουν τις ποινικά κολάσιμες πράξεις μελών τους διασυνδεδεμέων με τον υπόκοσμο, και μεταμφιέζονται σε εθνικιστές, πατριώτες και ορθόδοξους χριστιανούς, σε υπερασπιστές της ελληνοχριστιανικής παράδοσης και των νοικοκυραίων.

Η απόκρουση της φαιάς πανώλης άρα περνά και από τη διαρκή αποκάλυψη των σκοταδιστικών δοξασιών τους, των βουτηγμένων στο φυλετικό μίσος, τη βία και τον πρωτογονισμό. Σε αυτό το πεδίο αποφασιστικό ρόλο καλείται να διαδραματίσει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Μια Εκκλησία που θα επανέφερε στο προσκήνιο το ευαγγελικό κήρυγμα της αγάπης, της φιλαλληλίας και της ισότητας, που θα προφύλασσε τους πλανημένους και θα αποκάλυπτε την αποτρόπαιη ουσία του χιτλερισμού, θα ανέκοπτε αποφασιστικά τις ροές προς το νεοναζιστικό μόρφωμα.

Δυστυχώς η Διοικούσα Εκκλησία, δια του Προκαθήμενου ή δια της Ιεράς Συνόδου, δεν έχει παρέμβει μέχρι στιγμής. Αντιθέτως, υπάρχουν αρχιερείς και ιερείς που συνομιλούν ή και ευλογούν τα όπλα του μίσους. Εντούτοις, κάτι κινείται: τέσσερις τουλάχιστον μητροπολίτες με αυξημένο κύρος και επιρροή, ο Σιατίστης, ο Δημητριάδος, ο Μεσσηνίας και ο Ναυπάκτου, έχουν καταδικάσει ρητά τον νεοναζισμό, σώζοντας την τιμή της Εκκλησίας. Την περασμένη Δευτέρα το Ιδρυμα Βιβλικών Μελετών «Αρτος Ζωής» άλλαξε την ατζέντα: οργάνωσε ενώπιον μεγάλου πλήθους εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θέμα «Νεοναζιστικός παγανισμός και Ορθόδοξη Εκκλησία»· ομιλητές, επιφανείς θεολόγοι και ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως. Με παρόμοια θεολογική ευαισθησία και δημοκρατική εγρήγορση κινούνται ήδη και άλλες σημαντικές συλλογικότητες: το περιοδικό Σύναξη και η Ορθόδοξη Ακαδημία Βόλου.

Κάτι ακούγεται στην κοινωνία, αχνό αλλά ελπιδοφόρο. Μακάρι να ακουστεί και μέσα στα μέγαρα των επισκόπων.

Πράξεις, όχι λόγια

Η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της ευρωζώνης απέφερε για τη χώρας μας ό,τι ανεμένετο: μια δήλωση συμπαθείας και στήριξης στις προσπάθειες δημοσιονομικής συμμόρφωσης προκειμένου να διασφαλιστεί το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Η τελευταία διαπίστωση είναι και η πιο σημαντική: το ανακοινωθέν συνδέει ευθέως την εκτέλεση ενός δυσεφάρμοστου προγράμματος με την παραμονή στην ευρωζώνη. Παρ’ όλες λοιπόν τις ευχές των κ.κ. Μέρκελ, Ολάντ και Μόντι για μη αποκοπή της χώρας από το ευρώ, καμία δέσμευση δεν αναλαμβάνεται κατηγορηματικά· οι ηγέτες εξακολουθούν να ζυγίζουν τα λόγια τους και να παραπέμπουν στην έκθεση της τρόικας για την εκταμίευση της καθυστερημένης δόσης.

Πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος, αφότου εκλεγμένος Ελληνας πρωθυπουργός συμμετείχε σε Σύνοδο Κορυφής. Ολο αυτό το διάστημα η Ελλάδα ήταν ουσιαστικά απούσα από κάθε συζήτηση και διαπραγμάτευση κορυφής. Σε αυτό το διάστημα η Ελλάδα αναδιάρθρωσε μέρος του χρέους, υπέγραψε δεύτερο Μνημόνιο, άλλαξε τρεις κυβερνήσεις. Το κόστος είναι βαρύτατο: πολιτική αστάθεια και κοινωνία στο όριο θραύσεως. Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς μετέφερε αυτή την πραγματικότητα στους εταίρους: η χώρα δεν αντέχει άλλο, οι νεοναζί καταγράφονται σαν τρίτο κόμμα, το κρατικό ταμείο αδειάζει εντελώς στις 16 Νοεμβρίου.

Βεβαίως κάτι φαίνεται να αλλάζει. Οι κ.κ. Μέρκελ, Ολάντ και Μόντι αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα έχει ραγίσει, σπάει. Η Γερμανίδα καγκελάριος επισκέφθηκε τη χώρα, σε μια συμβολική πράξη συμπαράστασης· σπεύδουν εν συνεχεία ο Γάλλος και ο Ιταλός πρωθυπουργός. Καθυστερημένη η μεταστροφή, αλλά ίσως να μην είναι υπερβολικά αργά, εφόσον τα λόγια συμπάθειας μετατραπούν εγκαίρως σε πράξεις ουσιαστικής στήριξης της χώρας ώστε να βγει εγκαίρως από τη θανάσιμη παγίδα της ύφεσης και της εσωτερικής υποτίμησης. Εγκαίρως. Και όχι υπό τους παρόντες όρους ασφυξίας. Διαφορετικά το αδύναμο ΝΑ άκρο της ευρωζώνης θα βυθιστεί, παρασύροντας και τους ολιγωρούντες εταίρους.

Ο ποιμενάρχης της αγάπης και ο κήρυκας του μίσους

Στην Ιερά Οδό την περασμένη εβδομάδα προεικονίστηκε δραματικά ένα δυσοίωνο μέλλον. Οι θρησκόληπτοι αφού ματαίωσαν άπαξ την παράσταση του θεατρικού έργου Corpus Christi, βρήκαν πρόθυμους συμπαραστάτες στην υπεράσπιση του ζηλωτισμού τους, τους νεοναζί σατανιστές-αποκρυφιστές, και όλοι μαζί με ντουντούκες, χιτλερικούς χαιρετισμούς και σταυρούς πλάι πλάι, με τα ασύλληπτα υβρεολόγια, τις χειροδικίες και τις παρανομίες νεοναζί βουλευτών, καταδίκασαν τη βλασφημία.

Προφανώς, τα πρώτα απειλούμενα από τους φονταμενταλιστές και τους νεοναζί είναι η δημοκρατία και η ελευθερία της έκφρασης. Αυτά, στο κοσμικό πεδίο. Σε δεύτερη ανάγνωση όμως, στο Χυτήριο φαίνεται ότι απειλείται και η Εκκλησία. Πώς; Το αναφέραμε ήδη: ο σταυρός του μαρτυρίου και της αγάπης του Χριστού βρέθηκε πλάι πλάι με τη σβάστικα του μίσους και του ολοκαυτώματος.

Αυτό είδε ένας φωτισμένος ποιμενάρχης, ο μητροπολίτης Σιατίστης Παύλος, και έσπευσε να διευκρινίσει: «Η Χρυσή Αυγή στην πραγματικότητα είναι “μαύρη νύκτα”. Είναι θλιβερό ότι κάποιοι “χριστιανοί αγωνιστές” ταυτίστηκαν με τη Χρυσή Αυγή για να υπερασπιστούν τον Χριστό. Τον Χριστό που η “χρυσή αυγή” τον διώκει, τον προσβάλλει και τον εξευτελίζει καθημερινά και το πράττει στα πρόσωπα, των προσφύγων, των μεταναστών ακόμα και των παιδιών… Κάθε εναγκαλισμός και χάϊδεμα χριστιανού, και πολύ περισσότερο ιερωμένου, προς την Χρυσή Αυγή δείχνει μπέρδεμα φρικτό και ακύρωση της πίστης».

Ο μητροπολίτης Παύλος αποδοκιμάζει το έργο Corpus Christi και υποστηρίζει ότι η ρηματική καταδίκη του από την Ιερά Σύνοδο ήταν αρκετή. Δεν κινδυνεύει η πίστη από μια παράσταση, αλλά: «Κινδυνεύει από την εκκοσμίκευση της πνευματικής ζωής των χριστιανών, που αντικατέστησαν τον αγιασμό και το μαρτύριο για την πίστη με το λυντσάρισμα των απίστων. Δεν θυμίζει αυτό κάτι από Ιερά Εξέταση και μουσουλμανισμό ή κάνω λάθος; Η απάντηση στη βλασφημία και τον χλευασμό της πίστης είναι η αναπλήρωση της πτώσεως των ταλαίπωρων χλευαστών με το περίσσευμα της δικής μας αγάπης και του δικού μας αγιασμού».

Κάθε Ελληνας πολίτης στον λόγο του Σιατίστης Παύλου αναγνωρίζει έναν δικό του παπά, αναγνωρίζει την καταλλαγή ως δημοκρατία, ακούει το πνεύμα αγάπης και συνύπαρξης. Κι αν είναι χριστιανός και δημοκράτης, δεν ντρέπεται γι΄αυτό. Αντιθέτως, ντρέπεται για τα φονταμενταλιστικά καμώματα του μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος, σύμφωνα με δημοσιογραφική πληροφορία, μετέβη την περασμένη παρασκευή στο Α.Τ. Ομονοίας και κατέθεσε μήνυση κατά της θεατρικής παράστασης Corpus Christi για “κακόβουλη βλασφημία”, συνοδευόμενος από πέντε βουλευτές της Χρυσής Αυγής.

Υπενθυμίζουμε ότι κάποιοι είχαν ζητήσει απαγόρευση της παράστασης με ασφαλιστικά μέτρα, αλλά τα δικαστήρια είχαν απορρίψει το αίτημα. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι για «κακόβουλη βλασφημία» συνελήφθη ο ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας «Γέρων Παστίτσιος».

Τώρα, μετά τη σύμπραξη Σεραφείμ με τους νεοναζί, καλείται και η Ιεραρχία, η συνήθως ράθυμη και κατ΄οικονομίαν πράττουσα, να λάβει τον λόγο και να μιλήσει με παρρησία προς την εκκλησία, δηλαδή προς το σώμα των βαπτισθέντων, τον λαό, και όχι προς τη μειοψηφία των θρησκόληπτων του μίσους και της αδιαλλαξίας, όχι προς τους ευκαιριακούς συνοδοιπόρους των νεοναζί δημαγωγών. Ουκ άξια τα παθήματα του νυν καιρού, λέει ο αποστόλος Παύλος. Με ποιον συντάσσεται η Ιεραρχία; Με τον ποιμενάρχη της αγάπης ή με τον κήρυκα του μίσους;

Η κοινοτοπία του κακού

Τα διαδραματισθέντα χθες έξω από το θέατρο Χυτήριο πρέπει να προκαλούν ανησυχία και ντροπή σε κάθε Ελληνα πολίτη. Διότι χθες δεν αποδοκιμάστηκε ένα αμφιλεγόμενο έργο, αλλά καταργήθηκε η ελεύθερη έκφραση και δοκιμάστηκε βάναυσα η δημοκρατία.

Στους γνωστούς θρησκόληπτους που καταδιώκουν ασεβείς ταινίες, σκηνοθέτες και βιβλία, χθες προστέθηκαν οι νεοναζί της Χρυσής Συγής, γνωστοί κυρίως ως σατανιστές, δωδεκαθεϊστές και ρατσιστές, οι οποίοι διεύρυναν το ρεπερτόριο μίσους εναντίον των ομοφυλοφίλων, των καλλιτεχνών και του κοσμικού κράτους. Η πολιορκία του θεάτρου από θρησκόληπτους θα ήταν γραφικός αναχρονισμός, αν δεν συνοδευόταν από ξυλοδαρμούς και χυδαία υβρεολόγια κατά δημοσιογράφων και πολιτών, εκ μέρους των νεοναζί, με την ενεργό συμμετοχή και καθοδήγηση τριών βουλευτών της Χρυσής Αυγής σε ποινικώς κολάσιμες πράξεις. Ολα υπό τα παγερώς αδιάφορα βλέμματα της παριστάμενης αστυνομίας, από τα χέρια της οποίας βουλευτής της Χ.Α. απέσπασε βιαίως προσαχθέντα.

Μια διαπίστωση: οι νεοναζί διευρύνουν το πεδίο της εχθροπάθειας και του μίσους. Μετά τους ξένους, χτυπούν γυναίκες, ομοφυλόφιλους, καλλιτέχνες, αριστερούς, Ελληνες, οποιονδήποτε κρίνουν αυτοί ότι δεν είναι 100% Αρειος, υπεραρσενικός και ελληνάρα. Αναμενόμενο. Πρόκειται περί του τυπικού ναζιστικού εφιάλτη, ο οποίος διογκούμενος απολήγει στην κατά Χάννα Αρεντ κοινοτοπία του κακού, όταν δεν θα μπορούμε πια να διακρίνουμε το κακό, διότι θα μας έχει κατακυριεύσει σαν καθολική νεοπλασία.

Ετέρα διαπίστωση: η αστυνομία ολιγωρεί, είτε διότι υπακούει σε συγκεκριμένες οδηγίες της πολιτικής ηγεσίας για επιλεκτική ανοχή, είτε διότι παρακούει και κάνει τα δικά της. Και τα δύο ενδεχόμενα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για την κοινωνική ειρήνη.

Τρίτη διαπίστωση: Το νεοναζιστικό άκρο δεν μπορεί πλέον να παραμένει ακαταδίωκτο συμψηφιζόμενο ρητορικά με κάποιο άλλο άκρο. Ηδη τα περισσότερα κόμματα αφυπνίζονται, νωχελικά έστω. Να αφυπνιστούν και να δράσουν κατά το Σύνταγμα, αμέσως, τώρα, η Κυβέρνηση, η Βουλή και η Δικαιοσύνη. Πριν είναι αργά.

Ξένος ήμην και ου συνηγάγετέ με

Η διανομή τροφίμων από τη Χρυσή Αυγή, στην πλατεία Συντάγματος, μόνο σε όσους επεδείκνυαν ελληνική ταυτότητα και κατεγράφοντο τα στοιχεία του αίματός τους, προσημαίνει την ώρα μηδέν για την ελληνική κοινωνία, την ώρα της ηθικής και ψυχικής της αποσάθρωσης.

Μόνο ντροπή μπορεί να νιώσει ένας Ελληνας, ακόμη και στην πληγωμένη Ελλάδα του 2012, όταν μελανοχίτωνες μοιράζουν μακαρόνια εξετάζοντας το αίμα του πεινώντος. Ντροπή, γιατί αυτή η ωμά ρατσιστική ενέργεια διεξάγεται υπό την σκιά της δημοκρατικής Βουλής των Ελλήνων.

Ντροπή, γιατί η διάκριση αίματος ποδοπατά όλες τις παραδόσεις ελληνικού πολιτισμού, όπως κι αν τις δει κανείς, από τον Ξένιο Δία και την Αθηνά Ξενία των ομόγλωσσων αρχαίων προγόνων έως τον Καππαδόκη Μέγα Βασίλειο τον ελληνοχριστιανό ομόδοξο: «Εάν εύρης εχθρόν που ευρίσκεται εις δυσκολίαν μη προσθέσης εις την οργήν που σε κατέχει την εκδίκησιν, αλλά να τον θρέψης όπως εκείνος έθρεψε τους αδελφούς που τον επώλησαν.» (Μ. Βασίλειος, Εν λιμώ και αυχμώ).

Ντροπή. Και δέος για το τι περιμένει όποιον περιφρονεί ιδρυτικές συνθήκες της ανθρωπιάς: «ξένος ήμην και ου συνηγάγετέ με, γυμνός και ου περιεβάλετέ με, ασθενής και εν φυλακή και ουκ επεσκέψασθέ με». Ας μην αναρωτηθεί κανείς μωρός σήμερα: «Κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα ή διψώντα ή ξένον ή γυμνόν ή ασθενή ή εν φυλακή και ου διηκονήσαμέν σοι;» Η απάντηση θα είναι πάντα η ίδια, τρομερή και ισχύουσα: «Εφ’ όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, ουδέ εμοί εποιήσατε. Και απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον» (Ματθ. 25:41-46)

Κόλαση είναι ο κόσμος του αρχέγονου αίματος και της ωμής βίας, τα μακαρόνια του μελανοχίτωνα φουσκωτού. Κι όσοι προσπερνούν τέτοιες ωμότητες, με μικροδικαιολογίες και μουρμουρητά, ας ετοιμαστούν να δείχνουν εφεξής ταυτότητα και αίμα, για να μιλούν, να σκέφτονται, να αναπνέουν.

Κίνδυνος διαρκής, και μετεκλογικός

Οι εκλογές είναι μια ιστορική στιγμή. Μια στιγμή. Κρίσιμη, καυτή, για το άμεσο μέλλον, αλλά όσο προχωρούμε στο χρόνο, η σημασία της ελαφρώνει, διότι προστίθενται κι άλλες πολλές παράμετροι, τέτοιες που σήμερα, υπό το κράτος σφοδρών συναισθημάτων, υπό το κράτος της αβεβαιότητας για την υλική μας συνθήκη, δεν μπορούμε να τις προσμετρήσουμε νηφάλια.
Η κρίση μάς βγάζει την ψυχή, καθώς προσπαθούμε διαρκώς να υπολογίζουμε ποια θα είναι η κανονικότητα του βίου, από μήνα σε μήνα πια, κι από βδομάδα σε βδομάδα. Αλλά μας σταλάζει και μια ορισμένη πείρα, πικρή μεν πλην πείρα: Πρώτον, η επιδείνωση δεν συμβαίνει ακαριαία, ώστε έχουμε κάποιο χρόνο να προσαρμοστούμε. Δεύτερον, προσαρμοζόμαστε και στα πιο χαμηλά, στο μέτρο που δεν συμβεί βαριά απώλεια, ανεργία, ασθένεια, τέτοια δυσβάστακτα ή ανέκκλητα.

Το εκλογικό αποτέλεσμα ασφαλώς θα επηρεάσει το ορατό μέλλον. Βασικά, θα συνεχιστεί η πολιτική αστάθεια που άρχισε τον Ιούνιο του 2011, με την παρ’ ολίγον κατάρρευση του τότε πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, και κορυφώθηκε με την καθαίρεσή του ύστερα από λίγους μήνες. Τα δύο μνημόνια κατεδάφισαν πρώτα το μεγάλο ΠΑΣΟΚ και κατόπιν αφυδάτωσαν τη Νέα Δημοκρατία· κατ’ ουσίαν δηλαδή αφαίρεσαν από τον πολιτικό χάρτη τις δεσπόζουσες δυνάμεις της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Για την αποψίλωση ευθύνη φέρουν και οι Ευρωπαίοι εταίροι, πρωτίστως οι Γερμανοί, οι οποίοι ακόμη και τώρα, δύο χρόνια αργότερα, με τη χώρα στα πρόθυρα κατάρρευσης, προσεγγίζουν τον Ελληνα ασθενή με ελιξίρια λιτότητας, χωρίς να υπολογίζουν πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις.

Το ντόμινο ωστόσο, που μπορεί να προκαλέσει η πτώση της Ελλάδας, δεν αφορά μόνο το ευρώ. Η ενδεχόμενη έξοδος της Ελλάδας θα έχει ισχυρή επίδραση στην ίδιο τον πολιτικό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης: ο ευρωσκεπτικισμός των μικρών λαών θα είναι η πρώτη και ίσως η πιο άμεσα αισθητή επίπτωση. Το ερώτημα είναι τούτο: Η γεωπολιτική ασάφεια στο ΝΑ άκρο της Ευρώπης, με τη Μέση Ανατολή φλεγόμενη και το Μαγκρέμπ ταρασσόμενο, μπορεί να απορροφηθεί από τη βόρεια ζώνη του σκληρού ευρώ; Να το πούμε αλλιώς: Μπορεί η Γερμανία να αφήσει μια ευρωπαϊκή σύμμαχο χώρα ασταθή και πτωχευμένη, με τον λαό της υποφέροντα και νεοναζί συμμορίες να τρομοκρατούν γηγενείς και μετανάστες; Μπορεί, αλλά όχι χωρίς μεσοπρόθεσμο κόστος για την Ευρώπη ολόκληρη. Είναι από τις περιπτώσεις όπου η πολιτική εκδηλώνεται βραδυφλεγώς, στη μακρότερη διάρκεια.

Εν πάση περιπτώσει, αυτά είναι σενάρια εν προόδω. Στη βραχεία διάρκεια, μας ενδιαφέρει πρωτίστως πώς θα εξελιχθεί η ζωή στη χώρα. Νομίζουμε ότι η πρόνοια και η ενεργητικότητά μας πρέπει να εστιασθεί στη διατήρηση της συνοχής και της ειρήνης στο κοινωνικό σώμα ― άνευ αυτών, απομακρύνεται χρονικά η έναρξη της αποκατάστασης. Η εχθροπάθεια, η τρομολαγνεία, η πολιτική αντιπαράθεση με εμφυλιοπολεμικούς όρους, που φούντωσαν κατά τις τελευταίες προεκλογικές ημέρες, πρέπει να πάψουν ευθύς αμέσως, στο μέτρο που δεν θεωρούμε τον άλλο εχθρό, κατά Καρλ Σμιτ, έτσι ώστε να επιδιώκουμε την ολοκληρωτική του εξόντωση.

Μία εξαίρεση: οι νεοναζί. Αυτοί πρέπει να βρουν απέναντί τους ολόκληρη την πολιτική κοινωνία. Τώρα που βγήκαν το φως, όλοι μπορούν να γνωρίζουν τι είδους υποκοσμικά, κοινωνιοπαθολογικά και παρακρατικά στοιχεία κρύβονται πίσω από τις εθνικιστικές κορώνες και τους θρύλους για προσκοπικές δράσεις στα γκέτο των Αθηνών. Ο προσκοπισμός τους είναι οι κατ΄οίκον επιδρομές και οι φονικοί ξυλοδαρμοί· ιδεολογία τους ένα χυλώδες μείγμα εθνοκαπηλίας, σατανισμού, αστρολογίας, παγανισμού New Age και αντισημιτισμού, με επίστεψη τη λατρεία του Χίτλερ. Εκφραστικό τους όργανο, η ωμή βία και ο τρόμος. Δυστυχώς, η αγελαία φύση τους ελκύει νέους, έφηβους, παιδιά ποτισμένα ήδη από διαφημίσεις ατομικισμού και βία, κολοβωμένα ήδη από στείρα σχολεία, στομωμένα από τον νεποτισμό και την πελατειακότητα στον δημόσιο και τον επιχειρηματικό βίο. Η κρίση, δια του φόβου και της απογνώσεως που έσπειρε στο αιφνιδιασμένο σώμα της κοινωνίας, ανέδειξε και φούντωσε τη φαιά πανώλη, ό,τι επωαζόταν στις εγκαταλειμένες γειτονιές των αδύναμων, των φτωχών και των νεόπτωχων, των μικροαστών και λαϊκών, υποβαθμισμένων ήδη πριν από την κρίση.

Ο νεοναζισμός δεν είναι λάιφστάιλ, δεν είναι καλτ, δεν είναι γραφικότητα για τηλεκατανάλωση· είναι απειλή για τη δημοκρατία και την κοινωνία. Θα φουντώνει, όσο φουντώνει η κρίση. Και δεν εξουδετερώνεται με ξόρκια και ακκισμούς.

Από τους προύχοντες στη φαιά πανώλη

Η σεισμική αναδιάταξη του εκλογοπολιτικού χάρτη, που συνέβη την περασμένη Κυριακή, οφείλεται ασφαλώς στην αναστάτωση που έχει επιφέρει στο κοινωνικό σώμα μία διετία ρήξεων. Η κρίση και τα αλλεπάλληλα Μνημόνια γκρέμισαν τις ζωές πολλών Ελλήνων και απειλούν τις ζωές πολλών περισσότερων. Η οικονομική-κοινωνική καταστροφή μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού συνοδεύτηκε από την επίγνωση των πολλών δομικών αδυναμιών του κράτους και του παραγωγικού ιστού, οι ρίζες των οποίων πάνε πολύ πίσω.

Μαζί με τον ατομικό πόνο της κρίσης οι Ελληνες αναγκάστηκαν να δουν καθαρά πια την αδικία, τη σπατάλη και τον ανορθολογισμό του ισχύοντος κλεπτοκρατικού συστήματος, το οποίο επιβράβευαν λίγο-πολύ με τις ψήφους τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο φόβος και η απόγνωση επί του ατομικού διοχετεύθηκαν σε μια αντικαθεστωτική συμπεριφορά επί του συλλογικού πεδίου. Με ασαφή απεύθυνση και ισχυρά συναισθηματικά φορτία, στην αρχή. Με πιο έλλογο τρόπο, εν συνεχεία. Εν συνόλω όμως με αγανάκτηση και φόβο, εναλλάξ.

Το πλήθος παρέμενε σιωπηλό, σχεδόν παγωμένο, πριν από κάθε μείζονα εξέλιξη· ακούγαμε τη σιωπή πηχτή και απειλητική. Κατόπιν, το πλήθος αντιδρούσε, διαρκώς από την 5η Μαΐου 2010 έως και τον Φεβρουάριο του 2012, με κλιμακούμενη ένταση και ποικίλα μέσα, με αποκορύφωση το άτυπο πλην μαζικότατο «κίνημα» των Αγανακτισμένων, το περασμένο καλοκαίρι. Το κύμα του πλήθους ορμούσε, έσκαγε και αποσυρόταν, επί περίπου δύο χρόνια. Τυπικά, πάντα ηττημένο. Το τελευταίο κύμα έσκασε στην κάλπη: εκεί το άμορφο πλήθος, και ενίοτε όχλος, έδρασε ως λαός, ως πολιτικό σώμα. Η ψήφος του έσκασε σαν βόμβα διασποράς, κερματίζοντας τον πολιτικό χάρτη και, κυρίως, πλήττοντας καίρια τον πυρήνα του παλαιού καθεστώτος: τα δύο κόμματα που ενέμοντο την εξουσία επί 38 χρόνια.

Το πιο έντονο χαρακτηριστικό αυτής της πολύσημης, πολυδύναμης και δαιμονικά κερματισμένης ψήφου είναι αυτός ο αντικαθεστωτικός χαρακτήρας, η μήνις εναντίον των αξιωματούχων, των προυχόντων, των μάγιστρων της πελατειακότητας και της διαπλοκής. Τους έστειλε στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας.

Από τους προύχοντες του ΠΑΣΟΚ λόγου χάριν, διεσώθησαν εκλογικά μόνο οι κ. Λοβέρδος και Χρυσοχοΐδης, επιθετικά μνημονιακός ο πρώτος, κυνικά «αδιάβαστος» ο δεύτερος. Και οι δύο τα τελευταία προεκλογικά 24ωρα αποδύθηκαν σε ένα ρεσιτάλ εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης πυροδοτώντας τα εύφλεκτα ρεφλέξ της ασφάλειας. Ο κατεπείγων εγκλεισμός μερικών δεκάδων μεταναστών σ’ ένα στρατόπεδο και η φωτογραφική κατάδοση μερικών οροθετικών τοξικομανών του πεζοδρομίου προβλήθηκαν σαν μακρόπνοη πολιτική για το μεταναστευτικό, την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Στην πραγματικότητα καταπατήθηκαν ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα, ιατρική πρακτική και διεθνή πρωτόκολλα, χωρίς ουσιαστικό και χρονοανθεκτικό αποτέλεσμα. Προσποιήθηκαν ότι θα κάνουν σε μερικές ημέρες ό,τι δεν έκαναν επί δυόμισι χρόνια.

Ακόμη χειρότερα, σε τόσο σοβαρά θέματα έβαλαν την εθνική πολιτική και τον δημόσιο διάλογο να ρυμουλκούνται από την ατζέντα των λούμπεν λαϊκιστών και νεοναζί. Ο άνευ ορίων και όρων διωγμός εξουθενωμένων θυμάτων του δουλεμπορίου και της αρρώστιας υιοθέτησε μια υγειονομική γλώσσα που θυμίζει τρομακτικά τη γλώσσα με την οποία οι Αριοι ναζί έβαλαν στο στόχαστρο Εβραίους, Τσιγγάνους και άλλους υπάνθρωπους, κατά τη διείσδυσή τους στις φοβισμένες μάζες της θνήσκουσας Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Είναι τόσο πολλά τα σημασιακά φορτία, τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα, τα ρητά και τα υπόρρητα αυτού του ασύλληπτα πυκνού ιστορικού χρόνου… Αδυνατούμε να τα προλάβουμε, πόσω μάλλον να τα αναλύσουμε και να τα αναχωνέψουμε. Ωστόσο, μπορούμε να διακρίνουμε μια κρίσιμη μετατόπιση του λόγου των καταψηφισθέντων του Ancien Regime προς τα ξενοφοβικά, αρρωστοφοβικά, ρατσιστικά και βίαια παραληρήματα των νεοναζί, που έχει βαρύνουσα σημασία όταν τελείται από παράγοντες του σοσιαλδημοκρατικού, κεντρώου, συντηρητικού ή φιλελεύθερου χώρου. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι ειδικές ζώνες εργασίας για αλλοδαπούς, η διαπόμπευση και η ποινικοποίηση αρρώστων δεν συνάντησαν ιδιαίτερες αντιστάσεις στους κόλπους των δημοκρατικών-φιλελεύθερων κομμάτων.

Η απάντηση του πλήθους που παρέμεινε όχλος, φοβισμένος και έξαλλος ακόμη και στην κάλπη, απέναντι σε αυτά τα σήματα για πογκρόμ και υγειονομική κάθαρση, ήταν να βάλει στο Κοινοβούλιο τους αυθεντικούς εκφραστές του μίσους: τους νεοναζί, κατεξοχήν αντισυστημικούς και εχθρούς της δημοκρατίας, αφιονισμένους λούμπεν. Η εγκαθίδρυση της φαιάς πανώλης είναι η πραγματική υγειονομική βόμβα για την Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία.

Η Ελλάδα προβάρει Ιστορία

Η εντυπωσιακή αναδιάταξη του πολιτικού χάρτη αποτυπώνει τον σπασμό ενός κοινωνικού σώματος πληγωμένου και έμφοβου που μετασχηματίζεται βίαια. Οι εκλογές διεξάχθηκαν σε φόντο οικονομικής και και κοινωνικής καταστροφής: 21% άνεργοι, ένας στους δύο νέους άνεργος, 18% του ΑΕΠ χαμένο από την αρχή της κρίσης. Η αριθμητική είναι απλή: πόσες ψήφοι απελευθερωμένες ή απεγνωσμένες αντιστοιχούν στο 1,1 εκατομμύριο των καταγεγραμμένων ανέργων; Είναι ακριβώς οι ψήφοι που συνέτριψαν τον κυρίαρχο δικομματισμό της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Ψήφοι που κατευθύνθηκαν στην Αριστερά πρωτίστως, αλλά και στον νεοπαγή ποπουλισμό της Πάνω Πλατείας και στους μελανοχίτωνες νεοναζί, μια άγρια συμμορία που διεκδικεί τώρα από τη Δημοκρατία βουλευτική ασυλία.

Το Βερολίνο και οι Βρυξελλες μετέτρεψαν απερίσκεπτα την Ελλάδα σε πεδίο πειραματισμών για την εφαρμογή συνταγών εσωτερικής υποτίμησης προς αντιμετώπιση της κρίσης χρέους και των ασυμμετριών της ευρωζώνης. Πίεσαν αφόρητα τα ελληνικά αστικά κόμματα· πρώτα, το ΠΑΣΟΚ, που υπέκυψε αμαχητί, και, μετά την καθαίρεση του Γ. Παπανδρέου, τη ΝΔ. Η κατάληξη ήταν η καταστροφή τους. Ο λαός, σοκαρισμένος από μια διετή πληβειοποίηση χωρίς καν υπόσχεση ανάσχεσης, βγήκε στους δρόμους πολλές φορές και αποσύρθηκε ηττημένος― εντέλει αντέδρασε με το τελευταίο όπλο του: διέσπειρε την ψήφο του σε πολλά μικρά μερίδια, τιμωρώντας κυρίως τον δικομματισμό, τον ίδιο που τόσα χρόνια ψήφιζε από ιδιοτέλεια και αδράνεια.

Ο μεγάλος νικητής είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος είναι αξιωματική αντιπολίτευση υπερτριπλασιάζοντας το ποσοστό του και υπερσκελίζοντας το ΠΑΣΟΚ. Η εκλογική του επίδοση ίσως αποτελέσει τη μήτρα για μια νέα αριστερόστροφη παράταξη, η οποία θα καταλάβει τον χώρο που καταλείπει το συστημικό ΠΑΣΟΚ. Στο κλείσιμο ενός νέου ιστορικού κύκλου, που αρχίζει το 1944-45, η αριστερά αποσπάται από τη συνθήκη της ήττας και του κομπάρσου και διεκδικεί θέση στην κεντρική σκηνή. Η ευθύνη είναι βαριά ασφαλώς και ενώπιον εθνικού ακροατηρίου ο λόγος και η πράξη του θα στρογγυλέψουν και θα αποκτήσουν βάρος.

Η εκλογική αποτύπωση της 6ης Μαΐου αποτελεί το πρελούδιο ενός μείζονος κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού, στην Ελλάδα οπωσδήποτε, αλλά και στην Ευρώπη, που παρακολουθεί με προσοχή τα συμβαίνοντα στο μελλοντολογικό εργαστήριο του Νότου. Η Ελλάδα προβάρει την Ιστορία του 21ου αιώνα.

Φόβοι ενώπιον των εκλογών

Δεκατρείς ημέρες προ των εκλογών, η ατζέντα χρωματίζεται, μεταξύ πολλών άλλων, από δύο φόβους: τον φόβο της ακροδεξιάς και τον φόβο της ακυβερνησίας. Και οι δύο φόβοι έχουν πραγματική βάση, αλλά, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, υπερτονίζονται καθυστερημένα και υστερόβουλα, χωρίς να αναδεικνύονται οι γενεσιουργές αιτίες και χωρίς να εντοπίζονται οι συνέπειες στις πραγματικές διαστάσεις.

Ως προς την ακυβερνησία: τα δύο μεγάλα κόμματα που έχουν ακεραία την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας επί 38ετία, άρα και την κύρια ευθύνη για το σημερινό ναυάγιο, ζητούν ψήφο για να ξανακυβερνήσουν, με τα ίδια πρόσωπα, με ίδιες δομές, ίδιες πρακτικές. Ο κατεδαφιστής είναι ο πιο άξιος οικοδόμος, λένε, και ψελλίζουν συμπληρωματικά και μια συγγνώμη. Παράδοξο; Οχι. Δυστυχώς, οι άνθρωποι αυτοί, κατά τεκμήριο ανεπαρκείς και λιπόψυχοι, δεν μπορούν να εννοήσουν τη ζωή τους εκτός εξουσίας. Ακόμη και η νομή των ερειπίων είναι λόγος ύπαρξης γι’ αυτούς.

Ωστε ως ακυβερνησία εννοούν οποιαδήποτε μορφή διακυβέρνησης που δεν θα τους περιλαμβάνει. Δεν μπορούν καν να συλλάβουν ότι η ιστορία, υπό τη μορφή της αδυσώπητης κρίσης, αλέθει τώρα τα πάντα: οικονομικές δομές, διοίκηση, αδρανείς νοοτροπίες, ανθρώπους. Και ασφαλώς θα αλέσει και τους ίδιους, τους περισότερους. Ναι, πράγματι, είναι πιθανή η ακυβερνησία: πιθανότατα η χώρα να μην κυβερνηθεί από τα παρηκμασμένα πρόσωπα που κυβερνούσαν έως τώρα.

Η ανάδυση της νεοναζιστικής πανώλης στην κεντρική σκηνή επίσης οφείλεται εν μέρει στην αβελτηρία, την υστεροβουλία και τον καιροσκοπισμό που επέδειξε το κυβερνών δίπολο πρωτίστως, κατά τη διάρκεια κρίσιμων κοινωνικών και δημογραφικών μετασχηματισμών την περασμένη εικοσαετία. Η εγκατάλειψη ολόκληρων αστικών περιοχών στη φθορά και την παραβατικότητα, η αποχώρηση του δημοκρατικού κράτους από τις θερμές κοινωνικές ζώνες, άφησε τους πολίτες ανυπεράσπιστους και απελπισμένους, πολύ πριν τους αποτελειώσει η οικονομική κρίση. Τα αστικά κόμματα εγκατέλειψαν την πολιτική, εγκατέλειψαν τα μικροαστικά στρώματα στην τύχη τους, και το κενό κατέλαβε ο εξτρεμισμός με μια δημαγωγία που εκμεταλλεύτηκε την έλλειψη ασφάλειας και τον θεμιτό φόβο, για να επιβάλει τον ανορθολογισμό του «αίματος», του «χώματος» και της «τιμής».

Ακόμη χειρότερα: λούμπεν εγκληματικά στοιχεία που πλαισίωσαν τον σκληρό πυρήνα του νεοναζισμού έγιναν ανεκτά στις παρυφές των κρατικών μηχανισμών, προστατεύθηκαν ή και χρησιμοποιήθηκαν ως έμμισθοι. Τα μη λούμπεν στοιχεία της ακροδεξιάς αναδείχθηκαν κοινοβουλευτικά, λευκάνθηκαν δια της λήθης και της αφομοίωσης, υπουργοποιήθηκαν. Τα όρια γκριζάρησαν, καταργήθηκαν. Ωστε ευλόγως αναρωτιέται σήμερα ο έμφοβος μικροαστός των γκετοποιημένων συνοικιών: Εφόσον η ρητορική συντηρητικών και κεντρώων τείνει να ταυτιστεί με των ακροδεξιών, γιατί να μην προτιμήσω τον αρχέτυπο, τον «δεξιό ακτιβιστή», ο οποίος επιπλέον είναι δραστήριος και δραστικός επί του πεδίου, στον δρόμο; Ανάμεσα στη λάιτ υστερική δημαγωγία και την ορίτζιναλ Σιδηρά Χείρα, ο πτωχευμένος έμφοβος θα επιλέξει σίδηρο. Διακινδυνεύοντας κατόπιν να βυθιστεί στο αίμα και το χώμα.