Μελαγχολική τεχνολογία

 

Προ ημερών συμμετείχα σε ημερίδα του Τμήματος ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για τα new media και τη συμμετοχική δημοσιογραφία. Διοργάνωση με πολύ κόπο και φροντίδα, με λατρεία για την τεχνολογική της πλαισίωση, με πρόνοια για τηλεοπτική κάλυψη και απευθείας μεταδόσεις και ασύρματες συνδέσεις και διάφορα παράλληλα ιβέντς σε real time και… και…

Δεν δούλεψαν όλα ακριβώς όπως προβλεπόταν, τα τεχνικά εννοώ, κι αυτό το εναρκτήριο μικροατύχημα προσέδωσε μια ορισμένη τροπή στην πρώτη συνεδρία, όπου μετείχα. Κατά σύμπτωση, μετά την γενναία καθυστέρηση της έναρξης και μες στον τεχνικό πανικό, όπου τίποτε σχεδόν δεν δούλευε στην αίθουσα, είχα μπροστά μου δυο επιλογές εισήγησης: η μία ήταν δυο λόγια για το πώς οφείλει να μετασχηματιστεί ο δημοσιογράφος-auter σήμερα, αντιμέτωπος με το νέο περιβάλλον και τη συρρίκνωση του Τύπου. Η άλλη επιλογή ήταν να εκθέσω την εντελώς προσωπική μου εμπειρία για το πώς γράφω δημόσια, πώς αφηγούμαι εντός του κοινού τόπου.

Διάλεξα το δεύτερο. Και ξεκίνησα με Τσέζαρε Παβέζε, ακουσίως προφητικό για ό,τι συνέβαινε στο καλωδιωμένο και βραχυκυκλωμένο και γεμάτο προσδοκίες αμφιθέατρο της ημερίδας: «Οταν γραφτεί η πρώτη αράδα ενός αφηγήματος, έχουν ήδη επιλεγεί τα πάντα, και το ύφος και ο τόνος και η τροπή των συμβάντων. Με δεδομένη την πρώτη αράδα, δεν χρειάζεται παρά υπομονή: όλα τα υπόλοιπα πρέπει και μπορεί να βγουν απ’ αυτήν».

Η πρώτη αράδα της ημερίδας για τη Νέα Δημοσιογραφία είχε γραφτεί ερήμην μας ― είχε γραφτεί απ’ την τρέχουσα τεχνολογία. Είχαμε επενδύσει υπερβολικά πολλά πάνω της, την πιστέψαμε παραπάνω από εργαλείο, σχεδόν βάλαμε το κέλυφος πάνω και πέρα από το περιεχόμενο, με καλές προθέσεις, αλήθεια ― κι αυτή μάς θύμιζε ότι είναι απλώς ένα μέσο, εργαλείο, κέλυφος. Και αφού ήρθαν έτσι τα πράγματα, αφού τα αφήσαμε εμείς να έρθουν έτσι, χωρίς ευελιξία, χωρίς προσαρμογές, αυτή πια όριζε τα πάντα: και το ύφος και τον τόνο και την τροπή…

Η συζήτηση που ακολούθησε ετράπη προς μια αντιπαράθεση μάλλον χωρίς νόημα, χωρίς σύνθεση: αν η τεχνολογία είναι καλή ή κακή, αν οι επιφυλάξεις συνιστούν νεολουδιτισμό, αν οι παραδοσιακοί δημοσιογράφοι θα εξαφανιστούν, αν τα home video και τα snapshots στο ΥouTube και στο Flickr είναι δημοσιογραφία των πολιτών και πέρασμα στη Νέα Εποχή, τέτοια…

Παρότι τεχνοφρίκ και σχεδόν γκατζετάκιας, έπαιξα τον συνήγορο του διαβόλου· πρόβαλα αμφιβολίες και ενστάσεις, υπενθύμισα τον ιστορικό ορίζοντα αυτής της συζήτησης πολύ πέρα και από τη Γουτεμβέργεια τομή, το μεσσιανισμό που ακολούθησε τη Βιομηχανική Επανάσταση και τον ντετερμινισμό του 19ου αιώνα, τις τραγικές μεταπτώσεις του 20ού.

Δεν τα κατάφερα. Οι αμφιβολίες μου δεν γονιμοποίησαν τη συζήτηση· ίσως θεωρήθηκαν τεχνοφοβικές, ίσως ότι πετούσαν την μπάλα αράουτ, ίσως ότι μιλούσα για ψιλά γράμματα ενώ μπρος στα μάτια μας προελαύνει η Νέα Εποχή. Ισως.

Ωστόσο θεωρώ ότι η συζήτηση, έτσι στημένη κι έτσι υπονομευμένη από τις (τόσο ανθρώπινες…) τεχνικές ατέλειες, ορίστηκε από την πρώτη της αράδα: πολλά μήντια, πολλά μηχανήματα, πολλή φούρια, λιγότερη αμφιβολία, λιγότερη διερώτηση. 

Το να απαγγέλλεις τις θαυμαστές δυνατότητες των νέων μέσων και να συμπεραίνεις περίπου αυτονόητη την εξ αυτών και δι’ αυτών ανάδυση νέων μορφών συμμετοχής και δημοκρατίας, είναι εύκολο. Μα περιγράφεις το προφανές. Και συμπεραίνεις το διόλου προφανές, με αυθαίρετες προβολές στο μέλλον· μάλιστα χωρίς διόλου να εξετάζεις ενδεχόμενες αναλογίες με το παρελθόν. Ετσι διακινδυνεύεις να φτάσεις σε μια άκριτη υποδοχή οτιδήποτε νέου, κατά το σχήμα «everything that’s new is interesting». 

Ναι, σε πολλές περιπτώσεις ―όχι σε όλες, και όχι για όλους το ίδιο― η τεχνολογία αλλάζει το Παράδειγμα, ανοίγει δυνατότητες. Μα δεν είναι οπωσδήποτε απελευθερωτική· το κακοπαθημένο οικοσύστημα υπενθυμίζει καθημερινά την αφροσύνη μας και τις εγκληματικές καταχρήσεις των εργαλείων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγαλύτερος παραγωγός εφευρέσεων είναι ο πόλεμος· το ίδιο το Διαδίκτυο ξεκίνησε στρατιωτικό, πόρρω απέχον από τη Νοόσφαιρα που οραματιζόταν ο ανθρωπολόγος και φιλόσοφος Τεγιάρ Ντε Σαρντέν. Κι όμως, αυτός ο ιησουίτης και δαρβινιστής, ο μεταφυσικός και επιστήμονας, ο αφορισμένος του Βατικανού, ο αμφιβάλλων για τη Γένεση, επηρέασε τους πιονέρους της Silicon Valley και τον Φίλιπ Ντικ… Με αμφιβολίες και σύνθεση.

Αυτά περίπου δεν κατάφερα να πω.

Web 2.0: Emotional

Feel Fine, τα αγγλόφωνα αισθήματα σχηματίζουν tag clouds (από τον Ματθαίο)

Digital Ethnography

thanks to Mathew

Apple Hellas?

καλομελέτα…

Phono ludens

iPhone από την αναβαπτισμένη Apple Inc. του Steve Jobs.

Το απόλυτο gadget ή το απόλυτο εργαλείο του homo digitalus;

Smartphone, iPod με οθόνη αφής 3,5in, flash memory 4G/8G, κάμερα 2ΜP, συσκευή Ιnternet και WiFi, χάρτες Google, λειτουργικό MacOS X, αισθητήρες κίνησης κ.λπ. κ.λπ.

Τον Ιούνιο στις ΗΠΑ, τέλος 2007 στην Ευρώπη, από 500 έως 600 δολάρια.

Σχέσεις με αντικείμενα

Πριν από μερικές ημέρες συμμετείχα σε μια δημόσια συζήτηση, η οποία ξεκίνησε από την άνοδο της μετοχής της εταιρείας υπολογιστών Apple, και κατέληξε σε πλούσια διαμάχη. Γιατί διαμάχη; Ο σπινθήρας ήταν το ερώτημα: Προς τι ο ενθουσιασμός για τα κέρδη τής, πράγματι πρωτοποριακής και στυλάτης, Apple; Μήπως μπαίνει κάτι στην τσέπη μας; Γιατί ταυτιζόμστε συναισθηματικά με ένα προϊόν ή μια μάρκα, ένα brand name, όσο στυλάτο και "έξυπνο";