Η δημόσια επιστολογραφία του Μίκη Θεοδωράκη τον τελευταίο καιρό είναι αξιοσχολίαστη ποικιλοτρόπως. Κατ’ αρχάς εντυπωσιάζει ο τρόπος που επιλέγει για να κοινοποιήσει τις απόψεις του σε ό,τι απασχολεί την κοινή γνώμη: τις σκέψεις του και τα διαγγέλματά του ο εκλεκτός μουσικοσυνθέτης τα απευθύνει σε τηλεοπτικές εκπομπές υψηλής τηλεθέασης. Τις προάλλες, λ.χ., στη φούντωση των «ζαχοπουλικών» απηύθυνε επιστολή του στον Μάκη Τριανταφυλλόπουλο («αγαπητέ Μάκη» κ.λπ.) με παράπονα για την επιχορήγηση της ορχήστρας του. Προχθές πάλι, για το κάπως σοβαρότερο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, απηύθυνε σχετική επιστολή-διάγγελμα στον Λάκη Λαζόπουλο, στο καυτό πράιμ-τάιμ μιας σατιρικής τηλεοπτικής εκπομπής.

Είναι προφανές ότι ο δημοφιλής συνθέτης ξέρει πού κατασκηνώνουν τα μεγάλα ακροατήρια, οι μάζες, τα πλήθη. Ξέρει επίσης πώς να αναμιγνύει το εθνικό με το ωφέλιμο, το γενικό με το ατομικό. Και είναι προφανές ότι θεωρεί καθήκον του να λέει την εκάστοτε γνώμη για τα μείζονα θέματα, εθνικά και κοινωνικά.

Θεμιτό. Και αποδεκτό ώς ένα βαθμό. Ωστόσο, από ένα ιστορικό πρόσωπο, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, θα περιμέναμε λίγο βαθύτερη κατανόηση της συγκυρίας και λίγη παραπάνω αίσθηση του ιστορικού διακυβεύματος. Οι προτροπές «ας κλείσουμε λοιπόν τα σύνορα» και «αφού το παιχνίδι είναι έτσι κι αλλιώς χαμένο, τότε ας πέσουμε με το κεφάλι ψηλά», «να είμαστε τουλάχιστον ωραίοι, περήφανοι και χαρούμενοι» δεν βοηθούν κανέναν, ούτε πρακτικά ούτε ψυχικά. Καμιά εθνική υπόθεση δεν κερδίζεται με ηρωικές πτώσεις, με τον αυτοχειριασμό του «μόνου κι έντιμου»· μετά την πτώση, γράφεται μόνο το τέλος, αλλά υπάρχει τέλος στην Ιστορία; Αντιθέτως, η επιμονή, το πείσμα, η σκληρή διαπραγμάτευση, το να μένεις όρθιος και να αντιστέκεσαι, κάπου οδηγούν: επιζείς και ελπίζεις, προχωράς.

Η καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία του προσφιλούς Μίκη προφανώς τον οδηγεί σε μια συναισθηματική, δραματική προσέγγιση καταστάσεων, οι οποίες, ωστόσο, απαιτούν ψυχρό αίμα και ένστικτο θηρευτή, όχι στάση ηρωικού θύματος. Ας ξανασκεφτεί: δεν καλείς έναν λαό να πέσει υπερήφανος· τον καλείς να μείνει όρθιος και υπερήφανος, γιατί μετά την πτώση μένουν μόνο συντρίμμια. Και καλείς τους ηγέτες να μείνουν όρθιοι, αυτοί κυρίως να πράξουν με υπερηφάνεια και ιστορική ευθύνη.

Aλλιώς, κάνουμε και την Ιστορία ατάκες για την τηλεόραση.