«Εβύθισα τη σκέψη μου μέσα στην πάσα ώρα»

Στο κατώφλι κάθε αλλαγής είναι δικαιολογημένη η ανησυχία. Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο. Εντούτοις οι επερχόμενες εκλογές της 25ης Ιανουαρίου είναι ένας ακόμη σταθμός σε μια μακρά διαδρομή ανατροπών και μετασχηματισμών, η οποία άρχισε τυπικά με το Καστελόρριζο τον Απρίλιο 2010 και συνεχίζεται. Μπορούμε να εντοπίσουμε σημάδια λήξης στον ιστορικό κύκλο της Μεταπολίτευσης, αρκετά νωρίτερα: ήδη από το ξεθύμασμα της ολυμπιακής ευωχίας.

Το καλοκαίρι του 2007, οι πυρκαγιές σήμαιναν την κορύφωση της γενικευμένης αθυμίας και τη διάχυση μιας δυσφορίας που έφτανε στο όριο της ασφυξίας. Μεσολάβησε ο εν πολλοίς ανερμήνευτος Δεκέμβρης 2008, και ενάμιση χρόνο αργότερα το Καστελόρριζο σήμανε επισήμως τον βίαιο τερματισμό του κύκλου της δυσφορίας και το άνοιγμα ενός κύκλου αγωνίας, αποδιάρθρωσης και αναδιατάξεων. Οι επικείμενες εκλογές βρίσκονται ιστορικά σε αυτόν κύκλο, το αποτέλεσμά τους όμως θα είναι καταλύτης για βαθύτερους μετασχηματισμούς, απαρχή για τον επόμενο ιστορικό κύκλο.

To 2015 δεν είναι 2010, ούτε καν 2012. Η κρίση έφερε πολύ πόνο σε πολλούς ανθρώπους, έχει σωρεύσει κοινωνικά και οικονομικά ερείπια, αλλά φέρνει και τα σπέρματα μιας νέας διάνοιας: Μια επώδυνα αποκτημένη σύνεση, μια φρονιμάδα, η οποία εκφράζεται σαν οικονομία δυνάμεων, σαν επαναπροσδιορισμός αναγκών και προτεραιοτήτων, σαν βαθύτερη συνείδηση εαυτού. Από ανάγκη και με πόνο, αναπροσδιορίζουμε την ταυτότητά μας χωρίς ναρκισσισμό αλλά και χωρίς αυτοϋποτίμηση, μετράμε τις δυνάμεις και τα όριά μας, εντοπίζουμε λανθάνουσες ή υπνώττουσες δυνατότητες.

Αντίρροπα προς την πτώση της κρίσης, εξελίσσεται μια άλλη διαδρομή, ανηφορική, ελικοειδής: προς την πικρή, πλην κερδισμένη, γνώση, την ανανεωμένη αυτοπεποίθηση, με μέτρο, ευψυχία, φρόνημα, θάρρος. Το θάρρος να αναλάβουμε την ιστορική μας ευθύνη, για να σχεδιάζουμε το μέλλον, να ονειρευόμαστε το μέλλον.
Οσο περισσότερο βυθίζουμε τη «σκέψη μας μέσα στην πάσα ώρα» του Σικελιανού, στις δυνατότητες που ανθίζουν, τόσο πιο δυνατοί και άφοβοι αναδυόμαστε.

Η καταστροφή του λόγου

Aν μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από τα συμβάντα της Κυριακής και τις διεθνείς αντιδράσεις της Δευτέρας, είναι ότι η Ελλάδα κέρδισε αφενός κάποιο χρόνο για τη βραχυπρόθρεσμη σωτηρία της χρηματοδότησής της, αλλά ακόμη αιωρείται επικίνδυνα, δεν έχει βρει το ιστορικό τέρμα καθόδου, εκ του οποίου θα αρχίσει την εκδίπλωσή της. Δεν έχουμε βρει πάτο.

Στις τηλεοπτικές οθόνες η Αθήνα εικονιζόταν φλεγομένη, full frame, και σε ένθετα μικροκάδρα οι ηγέτες των (πρώην) μεγάλων κομμάτων να αγορεύουν στη Βουλή. Οι φλόγες που κατέτρωγαν εμβληματικά αστικά κτίρια και το πλιάτσικο στους εμπορικούς δρόμους έδειχναν δραματικά τη σύγχυση και την αυτοκαταστροφή που κατατρώει το κοινωνικό σώμα, σε αντιδιαστολή με τις εικόνες λογοδιάρροιας που μεταδίδονταν από το βήμα του κοινοβουλίου ή τις εικόνες χαλάρωσης στο καφενείο της Βουλής που διασπείρονταν μέσω κινητών και τουίτερ.

Ηταν δύο κόσμοι ασύμπτωτοι, το φουλ κάδρο των καιομένων Αθηνών και τα ένθετα καδράκια της αμήχανης ηγεσίας. Η πόλη είχε παραδοθεί στους δαίμονές της και το πολιτικό σύστημα προσπαθούσε απεγνωσμένα να περισώσει ράκη εαυτού, εις μάτην, ασκώντας αυτοκριτική ισοπόσως με αλληλοκατηγορίες.

Βαθύτερα στις εικόνες της Κυριακής. Το ευρύτερο κάδρο της ηλιόλουστης Δευτέρας περιείχε όχι μόνο αποκαϊδια από το Αττικόν και τη Λαϊκή Τράπεζα, αλλά και ρημαγμένα φανάρια κυκλοφορίας στα σταυροδρόμια. Ξεκοιλιασμένα, με κάτοπτρα και καλώδια να κρέμονται, νεκρά. Αυτή η εικόνα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, προξενεί φόβο για άλλα πλησιάζοντα: είναι ο ρημαγμένος δημόσιος χώρος, ο κατεστραμμένος κοινωνικός πλούτος, η καταστροφή του κοινόχρηστου και του δημόσιου χωρίς καν πλιάτσικο, είναι η αναδυόμενη αστική δυστοπία. Το ξεκοιλιασμένο φανάρι δείχνει αδυναμία κυκλοφορίας, χαοτική κίνηση, στάση κοινωνίας και σύγκρουση κυκλοφορούντων. Δείχνει ακινησία. Και δείχνει επέλαση του ανορθολογισμού, του μηδενισμού, χωρίς δυστυχώς προς το παρόν να αφουγκραζόμαστε, έστω, τα σπέρματα της αναδημιουργίας που εμπεριέχονται μες στην καταστροφή, τα σημάδια μιας αναγέννησης.

Ο απεγνωσμένος άνεργος, ο βουλιαγμένος οικογενειάρχης, ο αποκλεισμένος νέος, απορροφημένος από τον δικό του διαρκή πόνο και την έλλειψη προοπτικής, ενδεχομένως δεν βλέπει ότι η καταστροφή του δημόσιου χώρου επιτείνει και πολλαπλασιάζει εκθετικά την ατομική καταστροφή. Η μεσαία τάξη λειτουργούσε πάντα σαν εξομαλυντής κοινωνικών τριβών και συγκρούσεων, απορροφούσε κραδασμούς· η πληβειοποιούμενη μεσαία τάξη, ενώπιον της δικής της αποσάθρωσης, φαίνεται ότι αδυνατεί πλέον να λειτουργήσει εξομαλυντικά, ούτε καν σαν ανάχωμα. Το ορμέμφυτο ατομικής επιβίωσης κονιορτοποιεί τη συλλογικότητα και το αίσθημα του συνανήκειν. Η μνησικακία, η μοχθηρία, η οργή, η απόγνωση εδραιώνονται σαν κοινωνικές συμπεριφορές, δηλαδή σαν γενικευμένη τυφλότητα.

Ανάχωμα, λοιπόν. Αυτό είναι το ιστορικό καθήκον, σήμερα, των πολιτών της Ελληνικής Δημοκρατίας: να διασώσουν τον ορθό λόγο, τον κοινόκτητο δημόσιο χώρο, το συλλογικό φρόνημα, τα μόνα εφόδια για τις πολλές δύσκολες μέρες που ακολουθούν.

Χώρα γραμμένη σε συμβόλαια

μοτο

Προσκυνώντας μολ και χασαποταβέρνες, με τα SUV στη λιακάδα αστραφτερά, ρευόμενοι παζαρεύουν δασικό με θέα. Φυλή real estate.

Χώρα γραμμένη

σε συμβόλαια

Eνας φίλος, κάτοικος Πεντέλης, έσωσε το σπίτι του στην πρόσφατη αττική μεγαπυρκαγιά, γιατί είχε την πείρα παλιοτέρων πυρκαγιών, σαν παλαιός κάτοικος. Εχει πάντα γεμάτη την υδατοδεξαμενή του και ετοιμοπόλεμους τους κρουνούς. Η τρομερή φωτιά του Πεντελικού πέρασε πάνω από το υπέροχο μεσογειακό σπίτι, χαμηλό με ατέλειωτες αυλές  (μια αντι-μεζονέτα), και το άφησε ανέπαφο. Εκαψε όμως τον οπωρώνα, τα δέντρα, πολύτιμη προίκα του κτήματος, για τα οποία καμάρωνε η φιλόπονη οικοδέσποινα. Κλαίγανε οι νοικοκύρηδες τα δέντρα.

Δικαίως. Τα δέντρα είναι σαν παιδιά, θέλουν χρόνο και κόπο, κι υστερα μεγαλώνουν και δεν σου ανήκουν πια, ανήκουν στη φύση κι η φύση μπορεί να τα πάρει πάλι. Είσαι περήφανος όμως που τα ανάστησες, που άφησες ένα ίχνος στη γη να το βρουν οι επόμενοι, που διεύρυνες τον δημόσιο χώρο, τον ιστορικό χώρο, στο μέτρο το ανθρώπινο.

Ανθρωποι σαν τους φίλους μου της Πεντέλης πονάνε όλα τα δέντρα, όλο τον τόπο, όχι μόνο το σπίτι τους. Νοιάζονται για τον κοινόκτητο χώρο, ξέρουν ότι το κοινό είναι κύριο, κι είναι για όλους και διαρκώς. Τι αξίζει το σπίτι χωρίς τα δέντρα του, χωρίς το δρόμο και την πλατεία του, χωρίς τη γειτνίαση και τον συγχρωτισμό;

Οι αλαζονικές μεζονέτες που φυτρώνουν μέσα στο δάσος, σε κάθε μεριά του Πεντελικού όρους, φαίνεται ότι κατοικούνται από ανθρώπους που δεν έχουν σκεφτεί ποτέ, μα ποτέ, τι είναι κοινό και τι κύριο, τι είναι διαρκές αγαθό και τι εστί συνέχεια. Το σύμπαν τους τελειώνει στον μαντρότοιχο, ψηλό συνήθως για να προστατεύει την πολύτιμη ιδιωτικότητα από τα ζούδια του δάσους. Αυτές οι μεζονέτες, με τσουρουφλισμένους τους μαντρότοιχους τώρα, αποψιλωμένες από δέντρα και ζούδια, συντροφιά με τις πισίνες και τη δορυφορική, εκπληρώνουν επιτέλους τον πρωταρχικό σκοπό τους: είναι απολύτως μόνες, απολύτως ιδιωτικές. Στέκουν λαμπερές ανάμεσα στο φρυγμένο τοπίο, πιο ωραίες, πιο επιβλητικές. Αυτάρκεις.

Η καψαλισμένη μεζονέτα, το απειληθέν αυθαίρετο, το ημινόμιμο, το ημιδασικό, στεφανωμένα από οιμωγές και κατάρες κατά του άστοργου κράτους, πλαισιωμένα από δημάρχους, βουλευτές, δασάρχες, πολεοδομικούς και συμβολαιογράφους, πασπαλισμένα με σπουδαιοφανείς κενότητες για το τοπίο που πλήττεται και για την αναδάσωση που επιβάλλεται, όλα τούτα συμπυκνώνουν την ψυχωτική ουσία του σύγχρονου ελληνισμού.  Του ελληνισμού που βλέπει το τοπίο αισθητικοποιημένο και άδειο, ανόργανο· φόντο για ανέγερση πολυτελών κατοικιών, για resort και αναψυχή, για άντληση θέας. Τι τοπίο… Τι θέα… Ιδίως στη βουνοκορφή, στο διάσελο, στο χείλος του λαγκαδιού, να χτίσεις εκεί και να έχεις όλη τη θέα δικιά σου, πανοραμική, 360 μοίρες, από παντού θέα και δάσος κι ουρανός. Και πολύ ψηλά, ώστε να βλέπουμε και θάλασσα.

Ο,τι δεν καλλιεργείται, ό,τι δεν βοσκιέται, είναι οικόπεδο. Αν έχει και δάσος, αν συνορεύει με τη θάλασσα, είναι φιλέτο. Βρισκόμαστε στον πυρήνα της πανεθνικής ψύχωσης υπό τον περιληπτικό τίτλο Real Estate. H ιδοκτησία, η ακίνητη περιουσία, η «γης», το χαντάκι, ο μαντρότοιχος, το συρματόπλεγμα, τα ασαφή συμβόλαια, τα αμφισβητούμενα χορτολιβαδικά, οι αγώνες για αποχαρακτηρισμό, τα οσονούπω εντός σχεδίου, τα άρτια τεσσάρια, η άδεια ναοδομίας και η άδεια υποστατικού, οι έχθρητες και τα φονικά, αυτά και άλλα τόσα συνιστούν την υλόφρονα αγρυπνία του ελληνισμού, τη διαρκή έγνοια του Κοινού των Ελλήνων απαρτιζόμενου από 10 εκατομμύρια οικοπεδούχα και σπιτούχα και άπληστα και αλληλοϋποβλεπόμενα Εγώ.

Και το κράτος; Καθ΄ομοίωσιν: πονηρό, υστερόβουλο, αδρανές, διεφθαρμένο, γεμάτο σκόπιμες ασάφειες και εγκυκλίους, με πολυαναρμόδιους φαύλους λειτουργούς, πολιτικούς, αιρετούς, σπιτοοικοπεδούχους κι αυτούς. Με τρύπια Ρυθμιστικά, με ληγμένες ή ανύπαρκτες Χωροταξικές, με αναβολές και συναλλαγές.

Χώρα γραμμένη σε συμβόλαια. Αγκιστρωμένοι στα ιδιόκτητα, περιφρονώντας τα κοινά, εχθαίροντας τα δημόσια, λατρεύοντας την οικοδόμηση και την αξιοποίηση, προσκυνώντας μολ και χασαποταβέρνες, με τα SUV στη λιακάδα αστραφτερά, ρευόμενοι παζαρεύουν δασικό με θέα. Φυλή real estate.

Με τα πρωτοβρόχια, οι ράχες και τα διάσελα θα πρασινίσουν πάλι. Οσι σπόροι άντεξαν μες στη γη, θα βλαστήσουν. Μαζί θα βλαστήσουν και αποχαρακτηρισμοί, θα χαθούν χαρτογραφήσεις, στα υποθηκοφυλακεία θα ανασυρθούν τίτλοι τουρκοκρατίας, τα σχέδια πόλεως θα επεκταθούν, οι συνεταιρισμοί θα διεκδικούν. Νέες μεζονέτες θα βλαστήσουν πλάι στις τσουρουφλισμένες.

Eνας φίλος, κάτοικος Πεντέλης, έσωσε το σπίτι του στην πρόσφατη αττική μεγαπυρκαγιά, γιατί είχε την πείρα παλιοτέρων πυρκαγιών, σαν παλαιός κάτοικος. Εχει πάντα γεμάτη την υδατοδεξαμενή του και ετοιμοπόλεμους τους κρουνούς. Η τρομερή φωτιά του Πεντελικού πέρασε πάνω από το υπέροχο μεσογειακό σπίτι, χαμηλό με ατέλειωτες αυλές  (μια αντι-μεζονέτα), και το άφησε ανέπαφο. Εκαψε όμως τον οπωρώνα, τα δέντρα, πολύτιμη προίκα του κτήματος, για τα οποία καμάρωνε η φιλόπονη οικοδέσποινα. Κλαίγανε οι νοικοκύρηδες τα δέντρα.

Δικαίως. Τα δέντρα είναι σαν παιδιά, θέλουν χρόνο και κόπο, κι υστερα μεγαλώνουν και δεν σου ανήκουν πια, ανήκουν στη φύση κι η φύση μπορεί να τα πάρει πάλι. Είσαι περήφανος όμως που τα ανάστησες, που άφησες ένα ίχνος στη γη να το βρουν οι επόμενοι, που διεύρυνες τον δημόσιο χώρο, τον ιστορικό χώρο, στο μέτρο το ανθρώπινο.

Ανθρωποι σαν τους φίλους μου της Πεντέλης πονάνε όλα τα δέντρα, όλο τον τόπο, όχι μόνο το σπίτι τους. Νοιάζονται για τον κοινόκτητο χώρο, ξέρουν ότι το κοινό είναι κύριο, κι είναι για όλους και διαρκώς. Τι αξίζει το σπίτι χωρίς τα δέντρα του, χωρίς το δρόμο και την πλατεία του, χωρίς τη γειτνίαση και τον συγχρωτισμό;

Οι αλαζονικές μεζονέτες που φυτρώνουν μέσα στο δάσος, σε κάθε μεριά του Πεντελικού όρους, φαίνεται ότι κατοικούνται από ανθρώπους που δεν έχουν σκεφτεί ποτέ, μα ποτέ, τι είναι κοινό και τι κύριο, τι είναι διαρκές αγαθό και τι εστί συνέχεια. Το σύμπαν τους τελειώνει στον μαντρότοιχο, ψηλό συνήθως για να προστατεύει την πολύτιμη ιδιωτικότητα από τα ζούδια του δάσους. Αυτές οι μεζονέτες, με τσουρουφλισμένους τους μαντρότοιχους τώρα, αποψιλωμένες από δέντρα και ζούδια, συντροφιά με τις πισίνες και τη δορυφορική, εκπληρώνουν επιτέλους τον πρωταρχικό σκοπό τους: είναι απολύτως μόνες, απολύτως ιδιωτικές. Στέκουν λαμπερές ανάμεσα στο φρυγμένο τοπίο, πιο ωραίες, πιο επιβλητικές. Αυτάρκεις.

Η καψαλισμένη μεζονέτα, το απειληθέν αυθαίρετο, το ημινόμιμο, το ημιδασικό, στεφανωμένα από οιμωγές και κατάρες κατά του άστοργου κράτους, πλαισιωμένα από δημάρχους, βουλευτές, δασάρχες, πολεοδομικούς και συμβολαιογράφους, πασπαλισμένα με σπουδαιοφανείς κενότητες για το τοπίο που πλήττεται και για την αναδάσωση που επιβάλλεται, όλα τούτα συμπυκνώνουν την ψυχωτική ουσία του σύγχρονου ελληνισμού.  Του ελληνισμού που βλέπει το τοπίο αισθητικοποιημένο και άδειο, ανόργανο· φόντο για ανέγερση πολυτελών κατοικιών, για resort και αναψυχή, για άντληση θέας. Τι τοπίο… Τι θέα… Ιδίως στη βουνοκορφή, στο διάσελο, στο χείλος του λαγκαδιού, να χτίσεις εκεί και να έχεις όλη τη θέα δικιά σου, πανοραμική, 360 μοίρες, από παντού θέα και δάσος κι ουρανός. Και πολύ ψηλά, ώστε να βλέπουμε και θάλασσα.

Ο,τι δεν καλλιεργείται, ό,τι δεν βοσκιέται, είναι οικόπεδο. Αν έχει και δάσος, αν συνορεύει με τη θάλασσα, είναι φιλέτο. Βρισκόμαστε στον πυρήνα της πανεθνικής ψύχωσης υπό τον περιληπτικό τίτλο Real Estate. H ιδοκτησία, η ακίνητη περιουσία, η «γης», το χαντάκι, ο μαντρότοιχος, το συρματόπλεγμα, τα ασαφή συμβόλαια, τα αμφισβητούμενα χορτολιβαδικά, οι αγώνες για αποχαρακτηρισμό, τα οσονούπω εντός σχεδίου, τα άρτια τεσσάρια, η άδεια ναοδομίας και η άδεια υποστατικού, οι έχθρητες και τα φονικά, αυτά και άλλα τόσα συνιστούν την υλόφρονα αγρυπνία του ελληνισμού, τη διαρκή έγνοια του Κοινού των Ελλήνων απαρτιζόμενου από 10 εκατομμύρια οικοπεδούχα και σπιτούχα και άπληστα και αλληλοϋποβλεπόμενα Εγώ.

Και το κράτος; Καθ΄ομοίωσιν: πονηρό, υστερόβουλο, αδρανές, διεφθαρμένο, γεμάτο σκόπιμες ασάφειες και εγκυκλίους, με πολυαναρμόδιους φαύλους λειτουργούς, πολιτικούς, αιρετούς, σπιτοοικοπεδούχους κι αυτούς. Με τρύπια Ρυθμιστικά, με ληγμένες ή ανύπαρκτες Χωροταξικές, με αναβολές και συναλλαγές.

Χώρα γραμμένη σε συμβόλαια. Αγκιστρωμένοι στα ιδιόκτητα, περιφρονώντας τα κοινά, εχθαίροντας τα δημόσια, λατρεύοντας την οικοδόμηση και την αξιοποίηση, προσκυνώντας μολ και χασαποταβέρνες, με τα SUV στη λιακάδα αστραφτερά, ρευόμενοι παζαρεύουν δασικό με θέα. Φυλή real estate.

Με τα πρωτοβρόχια, οι ράχες και τα διάσελα θα πρασινίσουν πάλι. Οσοι σπόροι άντεξαν μες στη γη, θα βλαστήσουν. Μαζί θα βλαστήσουν και αποχαρακτηρισμοί, θα χαθούν χαρτογραφήσεις, στα υποθηκοφυλακεία θα ανασυρθούν τίτλοι τουρκοκρατίας, τα σχέδια πόλεως θα επεκταθούν, οι συνεταιρισμοί θα διεκδικούν. Νέες μεζονέτες θα βλαστήσουν πλάι στις τσουρουφλισμένες.

Χωρίς κρουνούς, αλλά με πισίνες

O ανταποκριτής του ΒΒC Μάλκολμ Μπράμπαντ αγαπά τόσο πολύ την Ελλάδα, που νιώθει τύψεις για το ενοικιαζόμενο σπίτι του στο Ντράφι. «Η αγαλλίαση που νιώθαμε στο εκπληκτικό ορεινό τοπίο» γράφει σήμερα στην «Κ», «μετριαζόταν από την επίγνωση ότι επωφελούμαστε από έναν εμπρησμό, που επέτρεψε σε αδίστακτους εργολάβους να πλουτίσουν, χτίζοντας εκεί που πριν από μια δεκαετία υπήρχε δάσος».

Ο Βρετανός δημοσιογραφος μιλά διακριτικά, ευγενικά σχεδόν, για τη μεγαλύτερη ίσως αρρώστια της σύγχρονης Ελλάδας, για το σύνδρομο που περιλαμβάνει: αυθαιρεσία, ψύχωση real estate, διεφθαρμένη και ανεπαρκή διοίκηση, πελατειακές σχέσεις κυβερνώντων-κυβερνωμένων, καταπάτηση του κοινόκτητου, λύσσα για το ιδιόκτητο.

Βλέπουμε τις αεροφωτογραφίες των καμένων της ΒΑ Αττικής, υπερδιακόσιες χιλιάδες στρέματα ― δυόμισι κυκλαδονήσια σε έκταση. Τα σπίτια φυτρώνουν μέσα στο δάσος, από τα δέντρα τα χωρίζει μια αυλή, με γκαζόν και πισίνα. Φυτρώνουν διαρκώς, ημιαυθαίρετα, ημινόμιμα, ή εντελώς αυθαίρετα, παράνομα. Χωρίς οδικά δίκτυα, χωρίς δασικούς δρόμους, χωρίς υποδομές, χωρίς υδατοδεξαμενές και κρουνούς. Mόνο μεζονέτες, πισίνες και γκαράζ για το δασικό SUV.

Δεν είναι όλα τα σπίτια έτσι, υπάρχουν και ιστορικοί οικισμοί, νόμιμοι εκ των πραγμάτων. Αλλά είναι κοινό μυστικό ότι η πληθωρική οικοδόμηση των οικοπεδικών φιλέτων περί την Πεντέλη δεν ξεκινά ποτέ νόμιμα, νομιμοποιείται πάντα εκ των υστέρων. ΟΙκοπεδοποίηση του δάσους: Είναι κι αυτός ένας τρόπος να παράγονται υπεραξίες… Μόνο που αυτή η πρωτότυπη μέθοδος παραγωγής υπεραξίας θέτει σε κίνδυνο τις ίδιες τις περιουσίες, τις ημινόμιμες, αφενός. Και είναι μόνιμο μπουρλότο για όλο το περιαστικό δάσος των Αθηνών, το τόσο αναγκαίο φυσικό απόθεμα, αναγκαίο για την οξυγόνωση της μεγαλούπολης, για το μικροκλίμα του λεκανοπεδίου.

Πάνω στις στάχτες του δάσους, πλάι στα ανέπαφα ή τσουρουφλισμένα σπίτια, ταπεινά ή αλαζονικά, στα αποκαϊδια της αττικής μεγαπυρκαγιάς, πλανάται μια οσμή· δυσάρεστη, τοξική, σαν τις διοξίνες που περιέχει η κάπνα. Είναι η πικρή επίγνωση ότι όλα αυτά έχουν ξαναγίνει, και θα ξαναγίνουν· ότι τίποτε δεν άλλαξε από τις μεγάλες πυρκαγιές του ‘90, τίποτε δεν μάθαμε από το πύρινο καλοκαίρι του 2007. Ανησυχούμε όταν καίγονται τα δάση, θρηνούμε όταν απειλούνται τα ημιαυθαίρετα. Κι ύστερα ξεχνάμε, επανερχόμαστε στον δαιμονικό κύκλο του ημινόμιμου real estate, ξαναβρίσκουμε την απέραντη, διαρκή περιφρόνηση για τον δημόσιο χώρο. «Οι τύψεις κάηκαν από τις φλόγες», συμπεραίνει θλιμμένα ο Μπράμπαντ. Μπα, ούτε καν τύψεις: αφού σώθηκαν τα κτίρια.

φωτ.: Νίκος Πηλός