Αύξηση προσφοράς, μηδενισμός ζήτησης

H μελέτη αξιολόγησης ανταγωνιστικότητας που παρουσίασε προχθές ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία περιέχει μια γενική εκτίμηση της ελληνικής οικονομίας, και συγκεκριμένες συστάσεις, 329 τον αριθμό, προς την κυβέρνηση για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Η μελέτη συντάχθηκε επι πληρωμή, κατόπιν παραγγελίας του ελληνικού υπουργείου Ανάπτυξης, μάλιστα ο αρμόδιος υπουργός κ. Κ. Χατζηδάκης υποσχέθηκε ότι θα εφαρμόσει πάραυτα το 80% των συστάσεων. Από την πλευρά του, ο Μεξικανός επικεφαλής του ΟΟΣΑ υποσχέθηκε ότι και μόνο οι 66 σημαντικότερες αλλαγές να εφαρμοστούν, από τις συνολικά 329, θα προκύψει όφελος 5,2 δισ. ευρώ, περίπου 2,5% του ΑΕΠ.

Ενόψει του νομοθετικού-μεταρρυθμιστικού πυρετού που αναμένεται να βάλει την χώρα σε τροχιά ανάπτυξης, δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι ο κ. Γκουρία στις μακροοικονομικές προβλέψεις είναι μάλλον συγκρατημένος· δεν συμμερίζεται ούτε τις προβλέψεις της τρόικας ούτε τις προβλέψεις του υπουργού Οικονομικών κ. Στουρνάρα. Οι εκτιμήσεις του, τόσο για τη βραχυπρόθεσμη ύφεση όσο και για το μέγεθος του χρέους, έως το 2020, αφίστανται ουσιωδώς· και μάλιστα στο καλό σενάριό του, κάνει πολλές ευνοϊκές παραδοχές, οι οποίες αν δεν εκπληρωθούν, το σενάριο αυτομάτως μεταπίπτει στη ζώνη του λυκόφωτος. Ακόμη όμως και στο καλό σενάριο, ο κ. Γκουρία τονίζει ότι οποιαδήποτε επιπλέον λιτότητα «θα αυξήσει τον κοινωνικό και πολιτικό κίνδυνο, ενώ θα επιφέρει αρνητικές συνέπειες στη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει ήδη επιτευχθεί». Παράλληλα, για τη βιωσιμότητα του χρέους, κάνει μια παραδοχή και μια ευχή: αφενός, δέχεται ότι η ευρωζώνη θα δώσει χρονική επιμήκυνση και χαμηλότερα επιτόκια, αφετέρου, εύχεται «δεν πρέπει να φύγει από το τραπέζι και το ενδεχόμενο ‘κουρέματος’ του επίσημου τομέα» («Κ», 28.11.2013).

Συγκρατημένος λοιπόν ο ΟΟΣΑ ως προς την ανάκαμψη και τους όρους της. Αντίθετα, υπεραισιόδοξος ως προς τα προσδοκώμενα οφέλη από την απελευθέρωση τιμών και υπηρεσιών. Πράγματι σε μια σειρά προϊόντων και υπηρεσιών ο καταναλωτής είναι βέβαιο ότι θα έχει όφελος, στο βαθμό που θα λειτουργήσει υγιής ανταγωνισμός και δεν θα συγκροτηθούν καρτέλ και ολιγοπώλια. Σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες η πλήρης απορρύθμιση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες ήδη έχουν πληγεί σφοδρά από την κρίση. Υπενθυμίζεται όμως ότι το μέγα μέρος των θέσεων εργασίας, περίπου οι μισές, βρίσκεται ακριβώς σε τέτοιες επιχειρήσεις, με έως 20 εργαζόμενους. Οδηγούμεθα άρα προς το εξής παράδοξο: η απελευθέρωση να μειώνει τις τιμές και ταυτόχρονα να αυξάνει την ανεργία. Να αυξάνει την προσφορά και να μειώνει τη ζήτηση. Διότι πώς θα επωφεληθεί από τις μειωμένες τιμές ο άνεργος ή ο κατεστραμμένος μικροεπιχειρηματίας;

Για την αξία αυτών των παραδοχών και των προβλέψεων, ας θυμηθούμε ότι το 2010, σε μελέτη του ΙΟΒΕ είχε υπολογισθεί ότι από το άνοιγμα των «κλειστών» επαγγελμάτων το όφελος πενταετίας θα ήταν 13,2% του ΑΕΠ… Επικεφαλής του ΙΟΒΕ τότε ήταν ο κ. Στουρνάρας.

Βασάλοι και φύλαρχοι επί ερειπίων (Pliatsiko)

Την περασμένη Τετάρτη η ελληνική τηλεδημοκρατία έζησε μια κορύφωση: ο νυν συγκυβερνών και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης τερμάτισε λάιβ, στο Δελτίο των Οκτώ. Ο λάλος και πάντα αγέρωχος Β. Βενιζέλος γκρεμίστηκε από το θρονί του ιθαγενούς αγά αφρίζοντας στο παράθυρό του σαν δικολάβος των καφενείων της Ευελπίδων.

Το acting out Βενιζέλου σημειώνεται σε μια φάση κατά την οποία το εγχώριο σύστημα νομής εξουσίας απειλείται και ραγίζει, κάτω από το βάρος των ερειπίων που το ίδιο προκάλεσε. Η μετάθεση της Μεγάλης Υφεσης στις πλάτες σύμπαντος του ελληνικού λαού, πλην των αρχόντων της παρακμής, είναι πλέον δυσχερέστατη έως αδύνατη. Οι λόγοι; Πολλοί. Πρώτα-πρώτα, η ίδια η κρίση αποσυναρμολογεί βίαια το σύστημα διαπλοκής, παραπλάνησης, συγκάλυψης και λεηλασίας· ο καραγκιόζ μπερντές δεν μπορεί να κρύψει την αθλιότητα της πελατειακής αναδιανομής, πόσω μάλλον που τώρα δεν υπάρχει ούτε ψίχουλο για μοιρασιά.

Δεύτερον, το πεδίο λεηλασίας συρρικνώνεται εξωγενώς: οι δανειστές απαιτούν τοκοχρεωλύσια από το χρεοκοπημένο κράτος και παρεμβαίνουν ενεργά στη διοίκησή του. Η συνεπαγόμενη απορρύθμιση του συστήματος επιφέρει ρήξη της ομερτά και των πρωτοκόλλων συνεργασίας των εγχώριων νομέων· τα επιμέρους καρτέλ σπάνε και στρέφονται το ένα εναντίον του άλλου, σε έναν λυσσώδη αγώνα επιβίωσης.

Σταδιακά, οι ξένοι εταίροι-δανειστές στρέφονται εναντίον της ηγετικής ελίτ, την οποία θεωρούν αναποτελεσματικό και αναξιόπιστο συνομιλητή σε μια εξαιρετικά κρίσιμη φάση του ευρωπαϊκού προβλήματος. Βεβαίως, οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν κόπτονται υπέρ των συμφερόντων του ελληνικού λαού, αλλά προδήλως προτιμούν έναν πολιτικά νομιμοποιημένο και ορθολογικό συνομιλητή, που θα εκπροσωπεί τα εθνικά συμφέροντα, και όχι τα συμφέροντα μιας ολιγαρχίας, πολύ περισσότερο που τώρα τα ευρωπαϊκά συμφέροντα αφίστανται των συμφερόντων των ντόπιων καρτέλ.

Σε αυτά τα συμφραζόμενα πρέπει να αντιληφθούμε επίσης ότι ούτε η τρόικα είναι συμπαγής και ομοιογενής: στο εσωτερικό της δεν εκπροσωπούνται ταυτόσημα συμφέροντα και δεν προσεγγίζει το ελληνικό πρόβλημα με ίδιες συνταγές και νοοτροπίες. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, λ.χ., από την αρχή φαίνεται να πρότεινε άλλη λύση συνολικά, βασισμένη στα δικά του εργαλεία αντιμέτωπισης κρίσεων χρέους. Αλλη είναι η αντίληψη του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ, και άλλες οι αντιλήψεις των Γερμανών τραπεζιτών και του Γερμανού υπουργού Β. Σόιμπλε. Η αναδιάρθρωση του χρέους, ας πούμε, δεν έγινε βάσει του χρονισμού και του πρωτοκόλλου του ΔΝΤ, αλλά βάσει των γαλλογερμανικών σκοπιμοτήτων, και πάντως εις βάρος της ουσιαστικής ανακούφισης της Ελλάδας.

Ανευ δυνατότητος υποτίμησης του νομίσματος και διόγκωσης του πληθωρισμού, η μόνη εφαρμοσθείσα αγωγή ήταν η πιο επιζήμια: η εσωτερική υποτίμηση. Η οποία μάλιστα εσωτερική υποτίμηση εφαρμοζόμενη ταυτοχρόνως με ευρείες διαρθρωτικές αλλαγές, κατά μια σαδιστική-τιμωρητική αντίληψη, για παραδειγματισμό άλλων αδύναμων Ευρωπαίων, βύθισε τη χώρα στη μεγάλη ύφεση και αποδιοργάνωσε το εγχώριο σύστημα νομής εξουσίας.

Το σοκ, που εξαπολύθηκε την άνοιξη του 2010 επί της αμέριμνης και απροετοίμαστης ελληνικής κοινωνίας, ήταν τέτοιας σφοδρότητας και έκτασης που αιφνιδίασε όχι μόνο τους πολίτες αλλά και τους πολιτικούς που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια ― κι ίσως αυτούς πολύ περισσότερο, δεδομένης της εκ των υστέρων αποδειχθείσας ολιγωρίας και ανικανότητάς τους. Σύντομα το ντούο Παπανδρέου-Παπακωνσταντίνου, συνοδευόμενο από το υπόλοιπο παρηκμασμένο ΠΑΣΟΚ, έχασε κάθε έλεγχο. Μετά το πρώτο κύμα αποπροσανατολισμού και προπαγάνδας, το πολιτικό σύστημα άρχισε να κλονίζεται και, από το καλοκαίρι του 2011, να καταρρέει. Η πολιτική (αυτο)εξουδετέρωση του Αντώνη Σαμαρά, δια της εισόδου του στην κυβέρνηση Παπαδήμου και της συνυπογραφής του Μνημονίου ΙΙ, ολοκλήρωσε την αμετάκλητη υπομόνευση των αστικών κομμάτων, όπως εδέσποσαν στις τέσσερις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης.

Την παρακμή του πολιτικού συστήματος διαδέχεται, τώρα πλέον φανερά, η αποσάθρωση των θεσμών και η αποκάλυψη των κρυφών αρμών του συστήματος διαπλοκής και πελατειακής εξαχρείωσης. Το ΔΝΤ και η τρόικα, για τους δικούς τους λόγους, απαιτούν το σπάσιμο των εγχώριων ομάδων-rackets· κι αυτά αμύνονται με κάθε μέσο, ακόμη και επιτιθέμενα στη χώρα, επιχειρώντας πλιάτσικο επί των ερειπίων, όσο μπορούν να δρουν με έναν βαθμό αυτονομίας, σαν τον παλιό καλό καιρό. Τα αλληλοκαρφώματα, τα συμβόλαια, οι ομηρίες, οι αγγελιαφόροι, η κόπρος που απλώνεται στον δημόσιο βίο, είναι τα βίαια επεισόδια ενός πολέμου βασάλων και φύλαρχων, οι οποίοι νιώθουν βαρύ το χέρι της αυτοκρατορίας και καυτή την ανάσα του πλήθους. Στα μήντια θα φανούν κι άλλα.