Πολιτιστικό απόθεμα στα δίχτυα της πελατείας

Η ανασκαφή στον τάφο της Αμφίπολης έφερε στο φως πολύτιμα ευρήματα αλλά και μια νοσηρή νοοτροπία, σε ό,τι αφορά την πολιτική και επικοινωνιακή διαχείριση της αρχαιολογίας. Η ανασύσταση του παρελθόντος έχει ασφαλώς ισχυρές συμβολικές προεκτάσεις κατά τη συγκρότηση της συλλογικής μνήμης και της εθνικής ταυτότητας. Είναι γνωστές οι χρήσεις και οι καταχρήσεις της ιστορίας, η σκοπούμενη σύμφυρση μυθικών και ιστορικών αφηγήσεων, η υπερερμηνεία ή και η διαστρέβλωση των πραγματολογικών στοιχείων, ακόμη και η απόκρυψή ή η αλλοίωση τεκμηρίων, για πολιτικούς και εθνικιστικούς σκοπούς.

Δεν εστιάζουμε όμως σε αυτό το πεδίο το βλέμμα μας. Η επικοινωνιακή κωμικοτραγωδία της Αμφίπολης ανέδειξε και τέτοια στοιχεία, δηλαδή καλλιέργεια προσδοκιών για λαϊκή κατανάλωση, υπεραναπλήρωση, μετατόπιση της πολιτικής ατζέντας. Αλλά έδειξε επίσης και κυρίως την υπερσυγκεντρωτική, αραχνιασμένη και αδιαφανή λειτουργία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, αυτής που ουσιαστικά παρέκαμψε την επιστημονική συζήτηση και διόρισε εξωϋπηρεσιακό «εκπρόσωπο τάφου». Μιλάμε για την κυρία Λίνα Μενδώνη, μόνιμη γενική γραμματέα του υπουργείου, από τα τέλη της δεκατίας ’90 έως σήμερα, με ένα διάλειμμα κατά τη θητεία του Χρ. Ζαχόπουλου.

Η κ. Μενδώνη, αρχαιολόγος η ίδια, έχει καταφέρει να φαίνεται απαραίτητη στους εκάστοτε υπουργούς Πολιτισμού, ελάχιστοι εκ των οποίων φθάνουν ενήμεροι για το έργο του του υπουργείου ή δεν προλαβαίνουν να ενημερωθούν. Αλλωστε το ΥΠΠΟ δεν θεωρείται πρωτοκλασάτο παραγωγικό υπουργείο, με δυνατότητες άσκησης ηχηρής πολιτικής και εξυπηρέτησης μεγάλων πελατειακών δικτύων· δεν έχει καν σοβαρό προϋπολογισμό. Μόνη δύναμή του ήταν η εποπτεία του αθλητισμού κα κυρίως τα παχυλά έσοδα από τον ΟΠΑΠ, που μοιράζονταν εκτός κωδικών εθνικού προϋπολογισμού, απευθείας από τα υπουργικό γραφείο. Αλλά με την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ, χάθηκαν και αυτοί οι ειδικοί λογαριασμοί.

Στο υπουργείο έχει απομείνει η διαχείριση του εθνικού συμβολικού κεφαλαίου: της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης τέχνης. Βέβαια και η διαχείριση των εσόδων από τη λειτουργία, την αξιοποίηση και τις πωλήσεις των μνημείων και μουσείων, με ό,τι περίπου ασχολείται το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ). Και η διαχείριση των ΕΣΠΑ, κεντρικά και περιφερειακά, ύψους περίπου 750 εκατ. ευρώ ― πεδίο διόλου ευκαταφρόνητο, παρότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένο τομεακό πρόγραμμα. Ειδικά στο ΕΣΠΑ Αττικής, είδαμε εντάξεις πολυδάπανων έργων από αστείους ή πάμπλουτους ιδιωτικούς φορείς.

Το ΤΑΠΑ και τα κοινοτικά προγράμματα (τώρα ΕΣΠΑ, από του χρόνου ΣΕΣ) είναι τα χρηματοδοτικά και αναπτυξιακά εργαλεία του υπουργείου-μπουτίκ. Αλλά και τα εργαλεία για πελατειακές εξυπηρετήσεις. Μέσω του ΤΑΠΑ εξασφαλίζεται σταθερή ρευστότητα χρήματος, με λαμπρές προοπτικές αύξησης, δεδομένης της σταθερά αυξητικής πορείας του τουρισμού και της διαχρονικής ελκυστικότητας του ελληνικού πολιτιστικού προϊόντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο περίφημο μέιλ που απέστειλε ο υπουργός Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελης προς την τρόικα, εκτιμάται ότι τα έσοδα του υπουργείου, από πωλητέα, εισιτήρια χώρων-μουσείων και ηλεκτρονικά εισιτήρια, μπορούν να πολλαπλασιαστούν: από περίπου 50 εκατ. ευρώ σήμερα, να φτάσουν τα 400 εκατ. ευρώ. Η εκτίμηση στηρίζεται στις σχετικές αναπτυξιακές μελέτες της McKinsey και του ΙΟΒΕ.

Τι έχει γίνει κατά τα παρελθόντα προ κρίσης έτη για την ανάπτυξη του ΤΑΠΑ; Πολύ λίγα επί της ουσίας: Γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, μικροσυντεχνιασμός και πελατειακά δίκτυα το καθήλωναν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, που τόσο πολύ συζητείται· ιδίως για τα προβλήματα φύλαξης και ωραρίων επίσκεψης την τουριστική περίοδο. Υπεύθυνοι για τη φύλαξη και το ωράριο είναι οι κατά τόπους αρχιφύλακες, οι οποίοι διευκολύνουν και γκρουπ επισκεπτών πέραν των τυπικών ωραρίων, με ανάλογα φιλοδωρήματα. Οι αρχιφύλακες λοιπόν είναι οι μόνοι υπάλληλοι που δεν ορίζονται από διευθυντές και κατά την υπηρεσιακή ιεραρχία, αλλά απευθείας από τον υπουργό! Το ΤΑΠΑ είναι υπεύθυνο και για την έκδοση του επιστημονικού Αρχαιολογικού Δελτίου, στο οποίο παρουσιάζονται τα ευρήματα των αρχαιολόγων: το Δελτίο έχει να εκδοθεί από το 2004-05…

Τι έγινε τα χρόνια των μεταρρυθμίσεων του μνημονίου; Το καλοκαίρι άρχισε να εφαρμόζεται ο νέος Οργανισμός του υπουργείου, ο οποίος συγχωνεύει και καταργεί διευθύνσεις και εφορείες αρχαιοτήτων, καταργεί 500 κενές οργανικές θέσεις, καταργεί τα τμήματα εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα μουσεία κ.λπ. ― γενικά συμπτύσσει και συρρικνώνει. Μεγάλο θύμα του νέου Οργανισμού είναι η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η παλαιότερη επιστημονική υπηρεσία του ελληνικού κράτους. Ολοι οι επιφανείς αρχαιολόγοι έχουν ξεσηκωθεί εναντίον αυτής της αποδόμησης, όπως κατεδείχθη και σε εκτενή έρευνα της «Κ» (16.11.2014). Γιατί; Ο αυστηρός επιστήμων και σεβαστός απ’ όλους γραμματέας της Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Ακαδημίας Αθηνών, Βασ. Πετράκος, έφτασε να πει στην Καθημερινή: «Η αρχαιολογία έχει ορισμένα ‘’φιλέτα’’, τα οποία κάποιοι θέλουν να εκμεταλλευτούν, να τα περάσουν σε ιδιώτες».

Ενα πιθανό μοντέλο ιδιωτικοποίησης είναι το Μουσείο Ακροπόλεως, προικισμένο όχι μόνο με κτίριο και όνομα, αλλά και με ευέλικτο αυτοτελή οργανισμό, που δεν δηλώνει ούτε μοιράζεται τους πόρους του και έχει στελεχωθεί πελατειακά. Ή ημιδιαφανείς αναθέσεις έργων-φιλέτων με τη μέθοδο του outsourcing.

Διεθνώς αναγνωρισμένοι αρχαιολόγοι και έμπειρα στελέχη του υπουργείου επισημαίνουν ότι η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να αποδώσει μεγάλο πλούτο, να βοηθήσει τον τουρισμό και το εθνικό εισόδημα, και ταυτόχρονα να διαφυλαχθεί και αναπτυχθεί όπως του αρμόζει. Αναγκαία προϋπόθεση: το αυστηρό, διαφανές πλαίσιο σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για προστασία του δημόσιου συμφέροντος και αποδοτικότητα. Υποδεικνύουν επίσης ότι λόγω των πρόσφατων αλλοπρόσαλλων μεταθέσεων εφόρων και διευθυντών κινδυνεύουν να μην ολοκληρωθούν ομαλά τα ώριμα έργα ΕΣΠΑ, ενώ δεν υπάρχει συντονισμένη στρατηγική για ένταξη νέων έργων στο καινούργιο ΣΕΣ 2014-2020.

Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ανεκτίμητο συμβολικό κεφάλαιο, αλλά και πηγή πλούτου. Εχει κακοπάθει, από πελατειακά δίκτυα, ολιγωρία, ιδιοτέλεια, συντεχνιασμό. Το μνημόνιο ήρθε τελευταίο.

Το Ηχόδραμα απαντά

Από την καλλιτεχνική ομάδα ΗΧΟΔΡΑΜΑ λάβαμε την εξής απάντηση, σε σχέση με προηγούμενα δημοσιεύματά μας:

Αθήνα, 21 Μαΐου 2013

Κύριε Ξυδάκη,

Στο δημοσίευμά σας στην εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής» της 19ης Μαΐου 2013, μπορώ να απαντήσω μόνο με στοιχεία. Θα ευχόμουν να είχατε κάνει το ίδιο και εσείς.

α) Δεν διάλεξαν εμάς ΣΕ ΒΑΡΟΣ άλλων χορευτικών ομάδων, κύριε Ξυδάκη. Δεν έγινε συγκριτική επιλογή. Για τον απλούστατο λόγο ότι ΚΑΜΙΑ ομάδα χορού δεν υπέβαλε αίτηση για επιχορήγηση στο συγκεκριμένο πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Το γιατί δεν το γνωρίζουμε. Ρωτήστε τις ομάδες που «υπερασπίζεστε» γιατί δεν υπέβαλαν αίτηση! Σημειωτέον ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ (ΕΥΠΟΤ8) ήταν για πολλούς μήνες ανοιχτό και ίσως είναι ακόμα! Αντί να κατηγορείτε ασύστολα και χωρίς αποδείξεις μια καλλιτεχνική ομάδα, θα έπρεπε, νομίζουμε, να παροτρύνετε και άλλες ομάδες να κάνουν αίτηση. Αν θέλετε πραγματικά να βοηθήσετε τους χορευτές και τις ομάδες τους, σας προτείνουμε, με την ερευνητική σας ιδιότητα σαν δημοσιογράφος, να κάνετε συχνές έρευνες ώστε να πληροφορείτε τις ομάδες που υπερασπίζεστε για τα διάφορα προγράμματα επιχορηγήσεων που υπάρχουν.

β) Τα στοιχεία που παραθέτετε είναι ανομοιογενή και άσχετα μεταξύ τους. Άλλο οι επιδοτήσεις του Υπουργείου Πολιτισμού στις οποίες αναφέρεστε και άλλο το ΕΣΠΑ! Αυτό θα ήθελα να τονιστεί ιδιαίτερα στους χορευτές και χορογράφους που υποστήριξαν με τόσο ζήλο το άρθρο σας. Δεν στερήσαμε την επιχορήγηση από καμιά ομάδα, γιατί απλά, όπως είπαμε και νωρίτερα, απευθυνθήκαμε σε άλλο πρόγραμμα επιχορήγησης.

γ) Τα χρήματα της επιχορήγησης που εγκρίθηκαν για την Πολιτιστική Ομάδα ΗΧΟΔΡΑΜΑ είναι για την παραγωγή καλλιτεχνικών έργων σε διάστημα 21 μηνών. Είναι υποχρέωση της Πολιτιστικής Ομάδας ΗΧΟΔΡΑΜΑ να πραγματοποιήσει 38 παραστάσεις και 5 κύκλους σεμιναρίων (10 σεμινάρια) με εισηγητές από τις καλύτερες χορευτικές ομάδες του εξωτερικού (Hofesh Shechter Company, Akram Khan, Richard Alston Dance Company, Forsythe Company, κ.ά.). Μέχρι τώρα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί 2 κύκλοι σεμιναρίων με πολύ μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή από επαγγελματίες χορευτές που έμειναν πολύ ικανοποιημένοι (σημειωτέον ότι οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια) και μας έδωσαν συγχαρητήρια που μπορέσαμε να φέρουμε τέτοια διεθνή ονόματα του χώρου. Ήδη έχουν οριστεί οι ημερομηνίες για τους δύο επόμενους κύκλους σεμιναρίων. Επομένως, μπορεί να μη μας γνωρίζατε εσείς κ. Ξυδάκη αλλά τις προαναφερθείσες ομάδες με τις οποίες συνεργαζόμαστε για σεμινάρια σίγουρα τις γνωρίζετε.

δ) Η Πολιτιστική Ομάδα ΗΧΟΔΡΑΜΑ (δηλαδή τα μέλη της, που περιλαμβάνουν, εκτός άλλων, τη Δανιέλα Πισιμίση, τη Φαίδρα Πισιμίση και εμένα) δεν έχει πάρει (και δεν θα πάρει) ΟΥΤΕ 1 ΕΥΡΩ από το ΕΣΠΑ, παρόλη τη συνεισφορά τους στην παραγωγή του “The Cave” σαν χορευτές, χορογράφοι και μουσικοσυνθέτης. Όπως πολύ σωστά αποφάσισε η Γ.Γ. Πολιτισμού, τα μέλη της Πολιτιστικής Ομάδας ΗΧΟΔΡΑΜΑ δεν δικαιούνται επιχορήγησης! Όλη η επιχορήγηση πάει κατά κύριο λόγο στους χορευτές (εκτός μελών της ομάδας) και στο καλλιτεχνικό προσωπικό (συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών) και κατά δεύτερο λόγο σε σκηνικά, κοστούμια, ενοικίαση θεατρικών χώρων και διαφήμιση.

Μήπως και σε αυτό αντιτίθεστε, κύριε Ξυδάκη; Θέλετε οι 12 χορευτές και οι υπόλοιποι συνεργάτες που προσέλαβε η Πολιτιστική Ομάδα ΗΧΟΔΡΑΜΑ (υπενθύμιση: οι 12 αυτοί χορευτές και οι συνεργάτες ΔΕΝ είναι μέλη της εταιρείας ΗΧΟΔΡΑΜΑ) να επιστρέψουν στην ανεργία; Πιστεύουμε ότι βιαστήκατε να βγάλετε συμπεράσματα και γι’ αυτό θα χαρούμε πολύ αν ζητήσετε συγνώμη όχι από εμάς αλλά από τους προσληφθέντες χορευτές και τους υπόλοιπους επαγγελματίες γι’ αυτή σας τη βιασύνη.

ε) Το άρθρο σας προσβάλει πρόσωπα από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., που με σοβαρότητα και αυστηρότητα κάνουν τη δουλειά τους και μας εμπιστεύτηκαν για να κάνουμε και εμείς τη δουλειά μας. Και παρόλο που δε θα έπρεπε να σας αφορά, το πρόσωπο που αναφέρετε (την κ. Μενδώνη) δεν την έχουμε γνωρίσει ποτέ προσωπικά, πόσο μάλλον να δημιουργήσουμε σχέσεις (ρουσφέτια) που τόσο άκομψα μας κατηγορείτε.
Θα μπορούσατε να μας είχατε ζητήσει όσες πληροφορίες θέλετε, κύριε Ξυδάκη, πριν διατυπώσετε ανυπόστατες κατηγορίες. Αν το είχατε κάνει, θα είχατε μάθει ότι έχουμε ταλαιπωρηθεί σε ύψιστο βαθμό από τη Διαχειριστική Αρχή της Γ.Γ. Πολιτισμού, που επί ένα χρόνο μας ζητούσε λεπτομερή στοιχεία και μας έκανε συνεχείς διορθώσεις (όλα αυτά τα στοιχεία είναι στη διάθεσή σας αν μας τα ζητήσετε).
Αλλά είπαμε, ζούμε στην Ελλάδα, όπου διαρκώς πρέπει να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι ελέφαντας…
Επίσης, κύριε Ξυδάκη, δεν περίμενα ποτέ ότι θα φτάσω στα 57 μου χρόνια να νιώθω ότι θα πρέπει να απολογούμαι για το γεγονός ότι είμαστε μέλη της ίδιας καλλιτεχνικής ομάδας εγώ και οι δύο κόρες μου, εκ των οποίων η μία αποφοίτησε από την επαγγελματική σχολή χορού Μοριάνοβα-Τράστα και είναι τώρα διευθύντρια σχολής χορού και η άλλη από την επαγγελματική σχολή χορού Δέσποινας Γρηγοριάδου και συνεργάζεται με την Όπερα του Ντύσσελντορφ.

Όσον αφορά το δεύτερο δημοσίευμά σας («Καθημερινή», 21 Μαΐου 2013), θα ήθελα να διευκρινίσω ότι το αρχικό ποσό που ζητούσε η Πολιτιστική Ομάδα ΗΧΟΔΡΑΜΑ αφορούσε την υλοποίηση της πράξης (διοργάνωση σεμιναρίων, δημιουργία παραγωγών και παραστάσεις) σε 36 μήνες.

Σας καλούμε, κ. Ξυδάκη, να έρθετε να δείτε την παράσταση. Όχι μόνο για να δείτε την ποιότητά της, αλλά για να καταλάβετε ότι δεν είναι δυνατόν να κάνουμε αυτά που «χτυπάμε» και που τα δείχνουμε καθαρά στο «The Cave». Η επιχορήγηση ζητάει να προωθήσουμε την Αττική μέσω πολιτιστικών δράσεων και αυτό ακριβώς κάνουμε. Επιλέξαμε ένα απόσπασμα από τη πολιτιστική μας κληρονομιά για να προωθήσουμε τη χώρα μας και δεν είναι τυχαίο που αυτό το απόσπασμα (η αλληγορία της Σπηλιάς από την «Πολιτεία» του Πλάτωνα) περιγράφει την επίθεση που θα δεχτεί κάποιος αν διαφοροποιηθεί από τη μάζα: πράγμα που ακριβώς συνέβη στο internet μετά από το δημοσίευμά σας. Το έργο έχει κοινωνικό και πολιτικό μήνυμα και αποσκοπεί στη αφύπνιση των θεατών για θέματα που αφορούν τη σημερινή εποχή και που έχουν δυστυχώς παραμείνει από την εποχή που ζούσε ο Πλάτωνας. Όσον αφορά την άποψή σας για την ίδια τη παράσταση, αυτή θα τη δεχτούμε με κάθε σεβασμό, αλλά δε δεχόμαστε κριτική για οτιδήποτε άλλο δεν έχει να κάνει με το έργο μας, ιδιαίτερα όταν τα στοιχεία που παρατίθενται είναι λανθασμένα και ελλιπή.
[…]

Γιάννης Πισιμίσης
Μουσικοσυνθέτης, ιδρυτικό μέλος της Πολιτιστικής Ομάδας ΗΧΟΔΡΑΜΑ

Ο τύπος και η ουσία στο ΕΣΠΑ Πολιτισμού

Στο κυριακάτικο φύλλο της «Κ» αναφερθήκαμε στην επιχορήγηση μέσω ΕΣΠΑ μιας δράσης της μουσικοχορευτικής ομάδας Ηχόδραμα, ύψους 329 χιλ. ευρώ. Η δράση είναι το έργο The Cave (38 παραστάσεις) και 5 κύκλοι σεμιναρίων χορού, σε 21 μήνες. Το ύψος της επιχορήγησης μάς φάνηκε εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με τη συγκεκριμένη παραγωγή, ενός άσημου οργανισμού, και σε σχέση με τα ποσά που λαμβάνουν άλλοι, καταξιωμένοι, καλλιτεχνικοί οργανισμοί με πολλαπλάσιες δυνατότητες παραγωγής.

Η υπουργική απόφαση έφερε την υπογραφή της γεν. γραμματέως Πολτισμού κ. Λίνας Μενδώνη, η οποία έσπευσε ευγενικά να μας ενημερώσει περαιτέρω. Στο πακέτο εγγράφων που απέστειλε, περιλαμβάνεται και ενημερωτικό σημείωμα της αρμόδιας Ειδικής Υπηρεσίας Τομέα Πολιτισμού (ΕΥΤΟΠ). Τι μαθαίνουμε επιπλέον;

Πρώτα, τα τυπικά αλλά και κρίσιμα. Τις πολιτιστικές επιχορηγήσεις μέσω ΕΣΠΑ δεν ορίζει ανεξάρτητη γνωμοδοτική επιτροπή, η οποία εισηγείται στον υπουργό· τις προτάσεις εξετάζει η Επιτροπή Παρακολούθησης ΕΣΠΑ, βάσει προκαθορισμέων και εγκεκριμένων κριτηρίων, και εν συνεχεία τις αξιολογεί ειδική επιτροπή από όλους τους προϊσταμένους της Γενικής Διευθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού. Φαίνεται τεχνοκρατικό και ουδέτερο. Είναι;

Εν προκειμένω, τα κριτήρια ενέκρινε εγγράφως μόνο ένα μέλος από τα 39 μέλη της Επιτροπής Παρακολούθησης, οι δε 37 αποχές (ή αμέλειες) προσμετρήθηκαν ως θετικές ψήφοι, βάσει κανονισμού. Θετική μετρήθηκε και η ψήφος του Περιφερειάρχη Αττικής, Γιάννη Σγουρού. Ακολούθως η πρόταση έργου αξιολογήθηκε από την επιτροπή διευθυντών, για το αν υπάγεται στον γενικότερο σχεδιασμό της Γεν. Γραμ. Πολιτισμού. Η επιτροπή ενέκρινε την πρόταση μαζί με άλλες 18 προτάσεις, που απορροφούν κονδύλι 7 εκατ. ευρώ. Αυτή η επιτροπή όχι μόνο αποφασίζει αν υπάγεται στον σχεδιασμό της η πρόταση, αλλά μπορεί και να την απορρίψει ή να περικόψει τον προτεινόμενο προϋπολογισμό. Οπερ και εγένετο: το Ηχόδραμα ζητούσε 697 χιλ. ευρώ, αλλά η επιτροπή μείωσε τον προϋπολογισμό σε 464.800 και εκταμίευσε τελικά 355.000.

Αρα: η μία επιτροπή (δεν ξέρουμε ποια μέλη της) δεν έστερξε να εγκρίνει τα κριτήρια, αλλά η πρόταση τυπικά πέρασε· η άλλη επιτροπή υποδιπλασίασε τον προϋπολογισμό. Επομένως, οι επιτροπές, ιδίως η της Γ.Γ. Πολιτισμού, αν το επιθυμούν, μπορούν να εξετάσουν την ουσία κάθε πρότασης, να περικόψουν τον προϋπολογισμό ή και να την απορρίψουν. Εδώ, ενέκριναν 355.000 για μία (1) μουσικοχορευτική παραγωγή και πέντε σεμινάρια. Η ΕΥΤΟΠ μάλιστα μάς ενημερώνει ότι η εγκεκριμένη δαπάνη δεν αφορά αμοιβή της ομάδας Ηχόδραμα, αλλά αμοιβές χορευτών, χορογράφων και λοιπών συντελεστών. Αλλά όπως δημοσιεύεται, οι κυρίες Δανιέλα και Φαίδρα Πισιμίση είναι χορογράφοι, δραματουργοί και χορεύτριες, ο κ. Ιωάννης Πισιμίσης μουσικοσυνθέτης. Μήπως αυτά τα πρόσωπα συμμετέχουν στην ομάδα Ηχόδραμα;

Με ανάλογο τρόπο, εικάζουμε, εξετάστηκαν και οι άλλες προτάσεις οργανισμών, από τις συνολικά 18 εγκριθείσες. Ανάμεσά τους σημαντικοί εποπτευόμενοι οργανισμοί, με καλλιτεχνικό έργο, όπως το Φεστιβάλ Αθηνών κ.ά., αλλά και εμπορικοί φορείς και κοινωφελή ιδρύματα μαικήνων τα οποία αντλούν κοινοτικούς και εθνικούς, δηλαδή δημόσιους, πόρους στα χρόνια της πτωχευμένης Ελλάδας. Για βελτίωση πολιτιστικών υπηρεσιών.

Πλιάτσικο με ΕΣΠΑ

Μία ομάδα μουσικοχορευτικών δρώμενων επιχορηγείται με 329.000 ευρώ από τη γενική γραμματεία Πολιτισμού. Η δράση της ομάδας Ηχόδραμα εντάσσεται στο ΕΣΠΑ Περιφέρειας Αττικής για το έργο «Βελτίωση πολιτιστικών υπηρεσιών στην Αττική και προβολή του σύγχρονου πολιτισμού μέσω παραγωγής, προβολής και παρουσίασης χοροθεατρικών και μουσικοχορευτικών παραστάσεων εμπνευσμένων από την ελληνική ιστορία και παράδοση και παρουσιαζόμενων με σύγχρονα μέσα, καθώς επίσης και μέσω διοργάνωσης σεμιναρίων σύγχρονου χορού».

Το σκεπτικό για το έργο το αντιγράφω από τη δημοσιευμένη απόφαση της γεν. γραμματείας Πολιτισμού στον κόμβο Διαύγεια. Η απόφαση, με ημερομηνία 2 Μαΐου 2013, φέρει την υπογραφή της γεν. γραμματέως Λίνας Μενδώνη.

Ποια είναι η ομάδα Ηχόδραμα; Στον ιστότοπό της αναφέρεται ότι ιδρύθηκε το 2006 και μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει τέσσερις παραγωγές, εκ των οποίων η τελευταία, το χορόδραμα The Cave, παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Τι κάνει τη συγκεκριμένη ομάδα τόσο σημαντική, ώστε να επιχορηγηθεί με 329 χιλ. ευρώ; Κανείς από τους ανθρώπους του χορού που ρωτήσαμε δεν γνωρίζει κάτι γι’ αυτή την καλλιτεχνική εταιρεία.

Από το δημοσιευμένο υλικό στον ιστότοπο προκύπτει ότι στην τελευταία παραγωγή, τρία πρόσωπα με το επώνυμο Πισιμίση, οι κ. Φαίδρα, Δανιέλα και Γιάννης, είναι υπεύθυνα για τη δραματουργία, τη χορογραφία και τη μουσική, δηλαδή σχεδόν για όλα. Εικάζεται όθεν ότι η ομάδα είναι λίγο–πολύ οικογενειακή υπόθεση.

Είναι πολλά άραγε τα 329 χιλιάδες ευρώ; Εξωφρενικά πολλά. Για να αντιληφθούμε το ποσόν στο πλαίσιο των καλλιτεχνικών παραγωγών και των επιχορηγήσεων, ας δούμε τα εξής στοιχεία. Την περίοδο 2009-10, το σύνολο των επιχορηγήσεων του υπουργείου προς 23 ομάδες χορού ήταν 468 χιλ. ευρώ. Το 2011, σύμφωνα με τον ιστότοπο του υπουργείου, επιχορηγήθηκε μόνο το Σωματείο Ελλήνων Χορογράφων, με 60 χιλ. Το 2012 επιχορηγήθηκαν πάλι το Σωματείο με 50 χιλ. και το Κέντρο Ισιδώρας Ντάνκαν με 10 χιλ. ευρώ.

Στο θέατρο: Το 2012 η επιχορήγηση ήταν 2,015 εκατομμύρια ευρώ για 67 θιάσους με 89 παραγωγές. Τα παλαιότερα και πιο παραγωγικά σχήματα έλαβαν από 50 έως 95 χιλ. ευρώ. Οι περισσότεροι θίασοι αρκέστηκαν στις 20 χιλ. έκαστος. Η Νέα Σκηνή του Λευτέρη Βογιατζή επιχορηγήθηκε με 60.000. Σημειωτέον: Ολες οι επιχορηγήσεις εδόθησαν μεν με υπουργική απόφαση, αλλά κατόπιν ενδελεχούς έρευνας από γνωμοδοτική επιτροπή, που εξέδωσε αναλυτικό σκεπτικό.

Θυμίζουμε: Το Ηχόδραμα επιχορηγήθηκε με 329 χιλιάδες ευρώ. Αν δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτό το ποσόν, ας συνυπολογιστούν και αυτά: Ο προϋπολογισμός του εμβληματικού και γιγάντιου Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου είναι περίπου 3 εκατ. ευρώ. Το δε καταξιωμένο και μοναδικό στη χώρα Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας έλαβε από το ΕΣΠΑ για τρία χρόνια περίπου 1 εκατ. ευρώ.

Γνωρίζουμε ότι η κρίση έχει πλήξει τον κόσμο του χορού και του θεάτρου, όπως και κάθε άλλο καλλιτεχνικό και επαγγελματικό χώρο. Στο Σπίτι του Ηθοποιού χορηγείται συσσίτιο σε ανέργους. Η ορχήστρα Καμεράτα βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης· το ιστορικό Ωδείο Αθηνών χαροπαλεύει. Τα διεθνή μουσικά φεστιβάλ Ναυπλίου και Αίγινας των Γ. Βακαρέλη και Ντόρας Μπακοπούλου εκλιπαρούν για στήριξη. Με ποιο κριτήριο η κυβέρνηση, με την υπογραφή της έμπειρης κ. Μενδώνη, επιχορηγεί μια άγνωστη ομάδα με το μυθικό για τα σημερινά δεδομένα ποσόν των 329.000;

Προφανώς οι χορηγοί γνωρίζουν κάτι που εμείς αγνοούμε· ίσως γοητεύτηκαν από την πρωτοτυπία και την ποιότητα των δρώμενων της ομάδας Ηχόδραμα. Μια επίσκεψη στα σχετικά βίντεο του ιστότοπου μπορεί να διαφωτίσει. Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική ηγεσία της γεν. γραμματείας Πολιτισμού οφείλει μια τεκμηριωμένη εξήγηση προς όλους τους χειμαζόμενους καλλιτέχνες, και προς τους δοκιμαζόμενους πολίτες. Με ποια κριτήρια μοιράζονται απλόχερα οι επιχορηγήσεις; Ποια είναι τα απαιτούμενα προσόντα για συμμετοχή στο πάρτι; Δεν ξέρω ποια είναι η απάντηση – αν υπάρχει απάντηση. Ισως υπάρχει. Πολύ φοβάμαι όμως ότι και αυτή η περίπτωση δείχνει ότι η διακυβέρνηση συνεχίζεται με την ίδια πελατειακή, ρουσφετολογική και αναξιοκρατική νοοτροπία, ακριβώς την ίδια που βούλιαξε τη χώρα. Τίποτε δεν άλλαξε. Ή, μάλλον, άλλαξε προς το πολύ χειρότερο, διότι τώρα οι Ελληνες υποφέρουν και στριμώχνονται. Την ίδια στιγμή, το γκουβέρνο συνεχίζει το πλιάτσικο επί ερειπίων.

Αγωνία για αναγέννηση

Η μακρά αγωνία, που άρχισε το φθινόπωρο στις Κάννες και κορυφώθηκε με την ψήφιση του Μνημονίου ΙΙ, φαίνεται να υποχωρεί προσώρας. Οι επικείμενες εκλογές, παρότι δεν προσδιορίζονται ακόμη επακριβώς, ελπίζεται να δράσουν εκτονωτικά στη δυσφορία και την απόγνωση του κοινωνικού σώματος. Αλλά μέχρι εκεί: ο ορίζοντας κοινωνικής ειρήνης δεν υπερβαίνει τους ολίγους μήνες. Διότι, ακόμη κι αν δεν ακούγαμε τις σαφείς προειδοποιήσεις για το τι περιμένει τους Ελληνες, από τα πιο αρμόδια χείλη, των εκπροσώπων της τρόικας λόγου χάριν, η ίδια η σκληρή πραγματικότητα δίνει τα δικά της μηνύματα. Το χρέος δεν θα καταστεί βιώσιμο στους χρόνους που υποσχέθηκαν η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι εταίροι, κατά τη λήξη της κρίσιμης τριετίας 2012-14 η χώρα θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση έως και 67 δισ., η ύφεση θα συνεχιστεί, η ανεργία καλπάζει, το ασφαλιστικό καταρρέει εξαιτίας της ύφεσης και της ανεργίας αλλά και λόγω του κουρέματος των διαθεσίμων των ταμείων. Εν τω μεταξύ, με φόντο την παγωμένη αγορά, βιώνουμε και τη βίαιη συρρίκνωση κοινωνικών υποδομών: σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, βρεφονηπιακοί σταθμοί, προνοιακές δομές υποχρηματοδοτούνται, υπολειτουργούν, καταργούνται ή καταρρέουν.

Η αγωνία λοιπόν δεν περνά. Και οι πιο ανυποψίαστοι πολίτες έχουν συνειδητοποιήσει πια ότι η κρίση δεν θα περάσει σε τρία-τέσσερα χρόνια και, κυρίως, θα περάσει αφήνοντας πίσω της θύματα και βαθιές ουλές, θα μετασχηματίσει την κοινωνική ζωή. Αρκετοί πολίτες επίσης συνειδητοποιούν με ανησυχία ότι η γενικευμένη κρίση και οι διαρκείς δεσμεύσεις έναντι δανειστών, εφόσον διαρκέσουν, μπορούν να οδηγήσουν σε οδυνηρή απομείωση του γεωπολιτικού βάρους της χώρας, σε φινλαδοποίησή της. Πράγματι, η Ελλάδα κατέχει δεσπόζουσα θέση σε μια περιοχή μεγάλου στρατηγικού και οικονομικού ενδιαφέροντος, πάνω στους ενεργειακούς δρόμους της αναβαθμιζόμένης ΝΑ Μεσογείου, αλλά και πλάι σ’ έναν ισχυρό και επιθετικό γείτονα, την Τουρκία, και με τη Μέση Ανατολή σε αποσταθεροποίηση. Η ίδια η χώρα είναι βαριά λαβωμένη οικονομικά, με πολύ χαμηλή αυτοπεποίθηση, χωρίς ηγεσία, σχεδόν ξέπνοη. Ωστε τα δυνητικά της πλεονεκτήματα, γεωπολιτικά και γεωοικονομικά, εφόσον δεν αξιοποιηθούν ευφυώς και βάσει εθνικού σχεδίου, μπορούν να απωλεσθούν ή να εκχωρηθούν άνευ ουσιαστικών ωφελημάτων για τον δοκιμαζόμενο τώρα ελληνικό λαό. Αυτό θα ισοδυναμούσε με εθνική καταστροφή και ιστορική καθυστέρηση.

Ολο και περισσότεροι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι βρισκόμαστε σε ένα τέτοιο ιστορικό μεταίχμιο. Και παρ΄όλη την αγωνία για την ατομική και οικογενειακή τύχη, αναγνωρίζουν ότι η ανάσχεση της πτώσης είναι δυνατή μόνο με ένα μίνιμουμ ομοθυμίας, με συνένωση δυνάμεων και κατασκευή του μέλλοντός μας. Η ιστορική πρόκληση πλέον είναι η υπέρβαση του διλήμματος «Μνημόνιο ή Αντιμνημόνιο», διότι κατ΄ουσίαν δεν απειλούμαστε από έναν τυπικό Διχασμό, αλλά από έναν διάχυτο, άτυπο, διαρκή εμφύλιο, από πολυκερματισμό και θρυμματισμό των κοινωνικών δυνάμεων, που γίνονται αισθητά σαν γενικευμένη δυσφορία, ασφυξία, πνιγμός, κατάθλιψη και απόγνωση. Ο τέτοιος θρυμματισμός της κοινωνίας κατοπτρίζεται στην υγροποίηση των κρατικών δομών και στον κοινωνικό αυτοματισμό.

Σε τι μπορούν να ελπίζουν οι Ελληνες για ανάσχεση της πτώσης; Μάλλον όχι στο παρόν πολιτικό σύστημα, όπως εκφράζεται από φθαρμένα πρόσωπα και εξαχρειωτικές δομές. Το πολιτικό σύστημα, τροφοδοτούμενο από φενακισμένους ψηφοφόρους-πελάτες, δεν μπορεί να συγκροτήσει εθνικό σχέδιο διάσωσης· και δεν θέλει εντέλει, στο βαθμό που η διάσωση θα προϋπέθετε την πολιτική αναγέννηση και την καταστροφή των παλαιών παθογενών ριζωμάτων. Οι εκλογές, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, θα δώσουν μια αδύναμη κυβέρνηση, εκ συνασπισμού ή εξ ανοχής, η οποία μόνο προσωρινά θα ανασχέσει την ασφυξία. Αναγκαστικά λοιπόν, θα περιμένει τη λύση έξωθεν, αν και εφόσον αλλάξει ο πολιτικός συσχετισμός στην Ευρώπη, και αν οι όποιες αλλαγές περιλαμβάνουν την Ελλάδα επωφελώς.

Εν τω μεταξύ όμως; Η χώρα χρειάζεται επειγόντως να ανακόψει τη βύθιση στην ύφεση. Προς τούτο δεν μπορεί να περιμένει πότε θα αποκτήσει την περιβόητη ανταγωνιστικότητα με μισθούς Ρουμανίας και απαξιωμένα τα εθνικά assets κ.λπ. Εως ότου συμβούν τα προβλεπόμενα στα μάνιουαλ των μάγων της εσωτερικής υποτίμησης, απλώς δεν θα υπάρχουν Ελληνες. Η Ελλάδα πρέπει να βρει τρόπους να εργαστούν οι πολίτες της και να παράγουν πλούτο, πρέπει να ξυπνήσει το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, να ξυπνήσει τα δημόσια έργα, να αντλήσει πόρους από τις ευρωπαϊκές δεξαμενές του ΕΣΠΑ και της Ευρωπαϊκή Τράπεζας Επενδύσεων, όπως τουλάχιστον υπόσχονται οι εταίροι μας: αυτό είναι το πεδίο για σκληρή διαπραγμάτευση.

Οτιδήποτε ξυπνά την πραγματική οικονομία και κρατάει ζωηρούς τους ανθρώπους, πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Να δημιουργηθούν ευκαιρίες για κοινωνική εργασία, για απασχόληση ανέργων και νέων με κοινωνικό μισθό, με προσφορά εθελοντικής εργασίας σε αδύναμους τομείς της δημόσιας διοίκησης. Η αυτοδιοίκηση, από τη γειτονιά έως την περιφέρεια, μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός για την συνέγερση του κόσμου. Η αυτοδιοίκηση διαθέτει πολιτική νομιμοποίηση, έχει καθορισμένη θητεία, ελέγχεται από τους πολίτες και εν πολλοίς την εμπιστεύονται· υπό όρους μπορεί να μετατραπεί σε μοχλό ανάπτυξης και φυτώριο ηγετών, αλλά χρειάζεται στήριξη και πόρους.

Οι συνεταιρισμοί να αποκτήσουν νέο, ελπιδοφόρο και παραγωγικό, περιεχόμενο, σε κάθε τομέα: γεωργία, βιοτεχνία, υπηρεσίες, καινοτομίες. Αυτό θα μπορούσε να είναι το όχημα για τους νέους και τα start-ups. Η Task Force της Κομισιόν τέτοια βοήθεια θα έπρεπε να δίνει, αυτά πρέπει να της ζητηθούν: να μεταφέρει πόρους και τεχνογνωσία στην παραγωγή, για ανάνηψη της κοινωνίας.

Αυτά τα ελάχιστα περί παραγωγής, θα ήθελαν να δουν οι πολιτες στα προγράμματα των πολιτικών δυνάμεων που ζητούν ψήφο. Για αρχή.