Αναπεσών

Η γνωριμία με τον Θάνο Κάππα, άλλως Thas Kas, έγινε με τo μπλογκ Vita Moderna. Ηταν η γνωριμία με την τότε ανατέλλουσα γραφή της εξομολόγησης που γίνεται καθολικό βίωμα μοιραζόμενο. Ενα σπαραγμένο genre στα ύστερα μακρότατου εικοστού αιώνα. Σαν θαμπός απόηχος των θερμών δακρύων του Ιερού Αυγουστίνου στις Εξομολογήσεις του.
Δεν ήξερα αν ο Thas είχε διαβάσει Αυγουστίνο, μάντευα όμως τα άλλα διαβάσματά του, καθώς τον λογάριαζα γενιά μου. Ακουγα τον καρυωτάκη κακι τον τσέχοφ, ολίγο Μπαρτ, άκουγα Βακαλόπουλο και μικρο-Ταχτσή.
Αλλα ας μην κάνω τον φιλόλογο. Ας ακολουθήσω την μέθοδο της εξομολόγησης.

***

Ο Θάνος μού μοιάζει. Εγώ του μοιάζω. Μοιάζουμε. Και δεν τον ζηλεύω, τον καμαρώνω. (Συνήθως ζηλεύουμε ή και φθονούμε όσους μας μοιάζουν.)
Τα Πικρούτσικα του Θάνου τα νιώθω σαν δικά μου παιδιά, παιδιά δύσκολης γέννας, μακρόσυρτης, γέννας που άρχισε στα βάθη των ΄70s και έδωσε ένα παιδί μικρομέγαλο, σαν τη ζωγραφισμένη μορφή του Θείου Βρέφους στην αγκαλιά της παναγίας: ένα παιδί με χαρακτηριστικά και έκφραση ενηλίκου. Ακόμη εναργέστερα: Αποσπώ αυτό το γεροντικό παιδίον από την αγκαλιά της Μητέρας και το βλέπουμε ως Αναπεσόντα, μόνο του, γερμένο στο πλάι:
«Κατακλιθείς ανεπαυσάτο ως λέων και ως σκύμνος: τι αναστήσει αυτόν;» (Αριθμοί)
Τον 15ο αιώνα ο κυρ-Μανουήλ Πανσέληνος, ο περίφημος ζωγράφος εκ Θεσσαλονίκης, για πρώτη φορά εικόνισε αυτή την προφητεία. Ο Αναπεσών. Ένα παιδί λοιπόν, όχι πρόωρα γερασμένο, αλλά γεννημένο, υπάρχον ανέκαθεν, εξ υπαρχής, ως ο Παλαιός των των Ημερών.
Ο αναπεσών είναι ο αφηγητής και ο ήρωας στα Πικρούτσικα. Και δεν είναι ακριβώς ο Θάνος. Είναι και δεν είναι. Είναι ο τεχνίτης που αναβλύζει αυθόρμητα, έκκεντρα και ανυπόταχτα, κυριαρχικά, τυραννικά, μέσα από τον Θάνο. Είναι ο συγγραφέας της ζωής μας, ημών των γεροντόπαιδων, των αναπεσόντων.
Σαν τον Θάνο, έτσι κι εγώ.
Παρακολουθώ μες στη λιγυρή, την πικρούτσικη, τσεχοφική πρόζα του τον άγουρο παίδα, τον χνουδιασμένο έφηβο, που τον χτυπούν οι τρικυμίες και οι ίμεροι της υπερχειλίζουσας ζωής, που μέσα του παραδέρνουν οι πόθοι και τα ερωτήματα, οι προδοσίες της αντρικής φιλίας και η συνταρακτική ανακάλυψη της γυναικείας μυρωδιάς, πώς μοσχοβολούν τα μαλλιά της, το δέρμα της, ποια γεύση έχει το σάλιο της.
Αυτό. Αυτό μένει πάντα.
Και η ζωή κυλά μαλακά, αργά, συρτά, lento, και ο πικρούτσικος Θάνος δεν είναι πια χνουδιασμένος έφηβος. Ή είναι ακόμη;
Είναι ακόμη. Αυτός ο γέρων παις, ο αναπεσών. Έτσι τον νιώθω, έτσι νιώθω κι εγώ.
Και γράφει την πρόζα της ζωής, μικρούτσικα πικρούτσικα ρυάκια, νήματα νερού που σκοντάφτουν στις κοτρόνες του χρόνου, σταλαγματιές ζωής που χτυπούν και σκορπάνε.
Τις ακούω τις σταλαγματιές όπως τις ακούει ο Παπαδιαμάντης στον Ξεπεσμένο Δερβίση. Ακούω τις πικρόγλυκες σταλαγματιές της ζωής μας.

Η κρίσιμη ενηλικίωση των μπλογκ

 

 

Προτού καν ενηλικιωθεί η εγχώρια μπλογκόσφαιρα, το ‘ριξε στην εσωστρέφεια… Μια πρόσφατη έρευνα για την πολιτική κουλτούρα των Ελλήνων μπλόγκερ (περιοδικό Monthly Review και VPRC) και κάποιες μετρήσεις των δημοφιλέστερων μπλογκ-στόχων, κρατούν αναμμένες τις συζητήσεις. Οι οποίες συζητήσεις, οντολογικές, φαινομενολογικές, επιστημολογικές, ψυχαναλυτικές, ουδέποτε έπαψαν, εντός των μπλογκ και περί αυτών, από το καλοκαίρι του 2007.

Ουσιαστικά, λίγο πριν από το καλοκαίρι του ‘07 τα μπλογκ ανακαλύφθηκαν από τα παραδοσιακά μήντια κι άρχισε το hype: η υπερεπένδυση, η υπερερμηνεία, η υπερκατανάλωση. Δικτυακά αναλφάβητοι και τεχνοσπασίκλες μείγδην διείδαν στα μπλογκ έναν μηντιακό Μεσσία, που έδινε φωνή τους πολίτες, μετασχημάτιζε την δύσθυμη δημοκρατία, ανιαδιένειμε ισχύ. Μπλόγκερ έσπευσαν στα μικρόφωνα και τις κάμερες, έγιναν κόλουμνιστ, σπίκερ, ευθυμογράφοι, διδάσκοντες σε σχολές, σύμβουλοι σε κόμματα. Εμφανίστηκε νέο επάγγελμα-ιδιότητα: μπλόγκερ.

Ενάμιση χρόνο μετά τις βουβές και αυθόρμητες διαδηλώσεις, τα μπλογκ στοχάζονται τους εαυτούς τους. Κάποιοι μυκτηρίζουν τον λαϊκισμό, την ανωνυμογραφία και τον υποκειμενισμό· κάποιοι άλλοι λοιδωρούν τις μετρήσεις και τις μεθοδολογίες· άλλοι συνεχίζουν να μπλογκάρουν σαν να μην τρέχει τίποτε… Ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει πράγματι.

Καταρχάς έχει αυξηθεί ο αριθμός των μπλογκ, έχουν αυξηθεί οι αναγνώστες, έχει αυξηθεί η εμβέλεια, έχει σωρευτεί άφθονο περιεχόμενο και σωρεύεται καθημερινά. Κι έχουν διαμορφωθεί φυσιογνωμίες, στυλ, είδη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις επισκέψεων, τα πιο πολυσύχναστα μπλογκ είναι τα δημοσιογραφικού ή παραδημοσιογραφικού περιεχομένου, τα οποία συγκροτούνται με πλήθος αναδημοσιεύσεων από τον τύπο, με την προσθήκη παραπολιτικών, κουτσομπολιών, μικρολιβέλων ― στη πλειονότητά τους ανωνυμογραφήματα.

Η μέθοδος μετρήσεως επισκέψεων αμφισβητείται, και ήδη επινοούνται νέα εργαλεία για μέτρηση περισσότερων ποιοτικών παραμέτρων, αλλά γεγονός παραμένει ότι στο τρέχον Top 50 των ελληνόφωνων μπλογκ λίγα είναι τα λεγόμενα ποιοτικά, όσα θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τις δάφνες του Νέου Μέσου, της Νέας Δημοσιογραφίας, της Δημοσιογραφίας των Πολιτών κ.ο.κ. Γεγονός είναι επίσης ότι τη δυναμική του νέου μέσου έσπευσαν πολύ γρήγορα να εκμεταλλευτούν δημοσιογράφοι των “παλαιών μέσων”, χαμηλού δυναμικού και αισθητικής, πολιτικοί ξύλινης γλώσσας, πικραμένοι και φανατικοί ― το εν γένει οικοσύστημα της εγχώριας δημοκρατίας. Αλλά είπαμε: το νέο μέσο είναι δημοκρατικό.

Η κατάληψη της μπλογκόσφαιρας από αδαείς ώς προς τη γλώσσα του μέσου και την αισθητική του, και από λαϊκιστικό-εντυπωσιοθηρικό περιεχόμενο, δίνει τον τόνο ― αν όχι τον κυρίαρχο, πάντως ισχυρό. Εφόσον συνεχιστεί αυτή η τάση, λαϊκών αποκαλυπτικών μπλογκ, με σαφείς εμπορικές βλέψεις, ο χαρακτήρας της ελληνομπλογκόσφαιρας θα αλλάξει ριζικά: θα μοιάσει με τα φθίνοντα σήμερα λαϊκά κανάλια και ταμπόιντ. Μιλάμε πάντα για τα πιο πολυσύχναστα μπλογκ.

Στην άλλη όχθη πιθανόν να παραμείνουν ολίγοι, εκλεκτοί, μα οπισθοφύλακες, με λίγες επισκέψεις, οι πρωτοπόροι, όσοι έχτισαν την κρίσιμη μάζα της μπλογκόσφαιρας, συνεισφέροντας ουσιώδες περιεχόμενο, φρέσκια γλώσσα, σύγχρονες φόρμες, προσωπικά στυλ. Αυτή η γενιά των πρωτοπόρων ίσως βγάλει (έχει αρχίσει ήδη…) και τα πρώτα επαγγελματικά στελέχη για τα δικτυακά μέσα δεύτερης και τρίτης γενιάς.

Η εσωστρεφής, μάλλον η αναστοχαστική, διάθεση αφορά ακριβώς αυτούς τους πιο “προχωρημένους” μπλόγκερ, όσους η έρευνα Monthly Review/VPRC βρίσκει τώρα σε δεσπόζουσα θέση: ανώτερηςεκπαίδευσης, με υψηλή εξοικείωση στο δίκτυο και τα νέα μέσα, αριστεροί και σκεπτικιστές, σκληροί αναγνώστες εφημερίδων. Αυτοί οι σοφιστικέ μπλόγκερ συγκροτούν ήδη μια κοινότητα γραφιάδων και αναγνωστών, αλληλοανθολογούνται, «μπαζάρουν», δηλ. προτείνουν και προβάλλουν τα πιο προκλητικά κείμενα εγχώριας και διεθνούς παραγωγής, έντυπης και δικτυακής, συχνά προσφέρουν συναρπαστικούς σχολιασμούς στα μπλογκ ή στα ανθολόγια (λ.χ. στο buzz.reality-tape.com).

Τα μέλη τούτης της ελίτ, δημιουργοί και αναγνώστες, ιδρυτές και λειτουργοί της φαντασιακής μπλογκοκοινότητας, πιθανότατα θα είναι οι πρώτοι που θα εγκαταλείψουν το μαζικό τετριμμένο μπλόγκινγκ, για να μεταπηδήσουν στο Επόμενο Μέσο, στο Web 3.0, στο Web ν+1. Μάλλον, το Επόμενο Μέσο θα το υλοποιήσει και στελεχώσει η γενιά των τωρινών εφήβων, ψηφιακή-δικτυακή από τα γεννοφάσκια, που ελάχιστα ενδιαφέρεται για το παρόν μπλόγκινγκ και συγκινείται περισσότερο με τα δικτυακά RPG, με τη φαντασία σε πρώτο ρόλο.

Εως ότου δούμε όμως το Επόμενο Μέσο ―αν το δούμε―, τα μπλογκ θα παρέχουν δυνατότητες και δυναμικό για ανανέωση: της έκφρασης, της πρόζας, της επικοινωνίας, της κυκλοφορίας ιδεών.

Ένα βλέμμα, Καθημερινή 23.11.2008