Ο μεγάλος χαμένος των αυτοδιοικητικών εκλογών της 7ης Νοεμβρίου θα είναι η αυτοδιοίκηση. Οπως όλα δείχνουν, η εκλογική αναμέτρηση, ιδίως στις περιφέρειες και στους μεγάλους δήμους, παίρνει χαρακτήρα σύγκρουσης γύρω από το Μνημόνιο, τα κυβερνητικά μέτρα αιματηρής λιτότητας και την ύφεση που ήδη πλήττει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο αυτοδιοικητικός χαρακτήρας των εκλογών διατηρείται μόνο στους μικρούτερους δήμους, κι εκεί όχι με αναπτυξιακή λογική αλλά περισσότερο λόγω τοπικισμών και συμφερόντων.

Κι όμως οι παρούσες εκλογές είναι από τις κρισιμότερες ίσως των πολλών τελευταίων χρόνων για τις τοπικές κοινωνίας. Με το Σχέδιο Καλλικράτης επιχειρείται μείζων διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας, με τη συγχώνευση πολλών δήμων, ήδη άπαξ συνενωθέντων με το Σχέδιο Καποδίστριας, και κυρίως με τη θέσπιση μειζόνων περιφερειών, με αιρετούς άρχοντες και εκτενείς αρμοδιότητες. Η Ελλάδα δεν θα είναι ίδια μετά τον Καλλικράτη ― καλύτερα ή χειρότερα, δεν γνωρίζουμε από τώρα.

Ισως να ήταν βιαστική αυτή η ριζική αναδιάρθρωση, σε τούτη τη δυσχερέστατη ιστορική συγκυρία, και όταν η προηγούμενη μεγάλη μεταρρύθμιση, η καποδιστριακή, δεν έχει εμπεδωθεί απολύτως. Η εμπειρία έδειξε ότι η κατάργηση αρκετών κοινοτήτων δεν ήταν πάντα η ευτυχέστερη λύση· η συνένωση απομακρυσμένων μεταξύ τους κοινοτήτων, με σκοπό την καλύτερη χρήση υλικών και ανθρώπινων πόρων, δεν λειτούργησε πάντα προς όφελος των μικρών κοινοτήτων, ο απόμακρος και απρόσωπος χαρακτήρας της αυτοδιοικητικής εξουσίας αποξένωσε τους δημότες από τους αιρετούς. Οι δημότες ένιωσαν αμήχανοι και αμέτοχοι ενώπιον των πρακτικών προβλημάτων του οικισμού τους, περίμεναν κάποιος από τα “κεντρικά” να λύσει το εκάστοτε πρόβλημα.

Από την άλλη, ο Καλλικράτης εκτιμάται ότι θα προκαλέσει συνέργειες και οικονομίες κλίμακος στις μεγάλες εργασίες, όπως διαχείριση απορριμμάτων, υδροδότηση, βιολογικοί καθαρισμοί, συντήρηση οδικού δικτύου κ.λπ. Οι μικρές αυτοδιοικητικές μονάδες δεν έχουν επαρκείς πόρους για να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες σύνθετες προκλήσεις. Πόσοι όμως πολίτες γνωρίζουν ποιες βελτιώσεις στην αυτοδιοικητική μηχανή θα φέρει ο Καλλικράτης; Ούτε καν οι χιλιάδες υποψήφιοι…

Η παρτίδα χάθηκε χωρίς καν να παιχτεί, τουλάχιστον προς το παρόν. Το Μνημόνιο, η ύφεση, η αβεβαιότητα του κόσμου, η αμηχανία και η ένδεια των πολιτικών σχηματισμών, έπληξαν την αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση. Ελάχιστες ημέρες προ των εκλογών, ουδείς μεγαλόσχημος υποψήφιος με κομματικό χρίσμα μιλάει για τον Καλλικράτη, τα προβλήματα, τις ενδεχόμενες λύσεις στο περιβάλλον, τους οικισμούς, τις υποδομές, την ανόρθωση της παραγωγής. Μόνη ελπίδα, η κάθοδος νέων, υγιών δυνάμεων στο ξερό αυτοδιοικητικό τεραίν. Ευτυχώς παρατηρούνται τέτοια σημάδια εδώ κι εκεί· σε μικρούς ή και μεγάλους δήμους διεκδικούν ψήφο συνδυασμοί ανεξαρτήτων, άφθαρτα ρόσωπα, με καθαρό λόγο και βαθιά γνώση του τόπου. Η φωνή τους δεν ακούγεται στα μεγάλα μήντια και στις κεντρικές αρένες· ακούγεται όμως εκεί που πρέπει, στους συμπολίτες τους. Είναι μια ελπίδα.