Με ρώτησαν γιατί τα γράφω «μαύρα», γιατί είμαι απαισιόδοξος. Δεν είμαι. Ούτε αισιόδοξος είμαι, καταστατικά. Είμαι και έτσι και αλλιώς, ανάλογα με τον καιρό, όπως όλοι.
Εγραψα την περασμένη εβδομάδα ότι οι Ελληνες δεν έχουν πολλούς λόγους να αισιοδοξούν για το φθινόπωρο που έρχεται. Το συμπέρασμα αυτό το στήριζα σε γεγονότα και εκτιμήσεις, παρατηρούμενα και κατανοητά από όλους: στη συνεχιζόμενη αποσάθρωση του πολιτικού σκηνικού, στην απαξίωση θεσμών και τη συνακόλουθη δυσπιστία απέναντί τους, στην οικονομική κρίση που βαθαίνει, στη διαφθορά που ποτίζει το κοινωνικό σώμα μέχρι και τα πιο χαμηλά στρώματα. Οσο παρατηρούσα, τόσο πιο ανοιχτό έβλεπα το οικοσύστημα, ευάλωτο στους έξωθεν ανέμους, κι έβλεπα τα θεμέλια του αδύναμα, την κοινωνία με λασκαρισμένους τους δεσμούς, με αποχαλινωμένο τον τυφλό ατομικισμό, με χαμηλές τις φιλοδοξίες, με επιβραβευόμενη τη χαμέρπεια.
Ούτε απαισιόδοξος ούτε αισιόδοξος. Σκεφτικός. Και ανήσυχος. Οπως τόσοι και τόσοι που ακούω, που μου μιλούν, που συζητάμε.
Ενας επιφανής επιχειρηματίας και ερασιτέχνης πολιτικός μου περιέγραφε στο τηλέφωνο, προχθές, την βαθιά του απογοήτευση από την αυτοδιοίκηση, από τη διαφθορά και την ανικανότητα που κατατρώνε το κύτταρο της δημοκρατίας.
Παλιοί ακτιβιστές και διανοούμενοι της γενιάς του Πολυτεχνείου, απ’ αυτούς που δεν εξαργύρωσαν δάφνες κι ουλές, στήνουν μέιλινγκ λίστες, μπλογκ, και μαζώξεις: στο σημερινό λεξιλόγιό τους δεν ακούω τίποτε από τα παλιά ξύλινα που συνήθιζαν· ακούω φωναχτή την αγωνία, την ειλικρινή αναζήτηση, την διάθεση για αυτοκριτική και ανατροπή.
Αλλη ομάδα πρωτοβουλίας μαζεύει υπογραφές για ένα μανιφέστο αγωνίας και αναζήτησης, υπέρβασης, εν όψει της επετείου της 34ης επετείου της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Κι άλλοι, αλλού, αλλιώς.
Η δυσθυμία, που στοίχειωνε πέρυσι το καλοκαίρι και φούντωσε με την περιβαλοντική καταστροφή των πυρκαγιών, φέτος μετασχηματίζεται: σε οργή, σε αγωνία. Αλλά η αγωνία δεν σκεπάζει το έλλογο: ακούμε ήδη τις πρώτες προσκλήσεις για ανασυγκρότηση του κοινωνικού, για αναγέννηση του ηθικού, ανάκτηση του φαντασιακού, για ανάκτηση σωμάτων και ψυχών.
Προφανώς, όλες αυτές οι φωνές, σκόρπιες προς το παρόν και ασύντακτες, αδύναμες, κάποτε και αφελείς, δεν θα ανατρέψουν το ισχύον σκηνικό ασυνάρτητου real estate και καφετέριας, μεγαλομανών και φτωχοδιάβολων, λουμπινών και λαμόγιων, ηττημένων και παραιτημένων. Ομως οι φωνές δείχνουν, όλο και καθαρότερα, ότι υπάρχει καθαρό βάθος κάτω από τη δυσώδη επιφάνεια. Η κρίση πολιτικής είναι κυρίως κρίση των διαχειριστών της· η κρίση εμπιστοσύνης των θεσμών είναι κρίση των θεσμικών φυλάκων. Δεν είναι κρίση όλου του κοινωνικού σώματος.
Προφανώς υπάρχουν υγιείς δυνάμεις στην κοινωνία, που πρώτες αυτές και κυρίως αυτές πλήττονται από την αναξιοκρατία και τη διαφθορά, από την οκνηρία και την κενοδοξία. Αυτές οι δυνάμεις αντιδρούν τώρα, φωνάζοντας μεμονωμένα, ασύντακτα. Κι αυτές οι δυνάμεις αναστοχάζονται την κρίση, όχι σαν ήττα τους, αλλά σαν χρεωκοπία του τρέχοντος συστήματος κυριαρχίας· αναστοχάζονται τα όρια της αντιπροσωπευτικότητας και της μαζικής δημοκρατίας, τους τρόπους πολιτικής έκφρασης, την οργάνωση σε σχηματισμούς πέραν των πελατειακών κομμάτων.
Αυτές οι διεργασίες είναι αργές και βασανιστικές, οι φορείς τους ανακλώνται και λοξοδρομούν, πολλές πρωτοβουλίες θα σβήσουν προτού δώσουν έναν ώριμο καρπό. Αλλά όλες ρίχνουν σπέρματα αμφισβήτησης και μετασχηματισμού, επιχειρούν νέους τρόπους να βλέπουμε το κοινωνικό και το πολιτικό, ρισκάρουν λοξές πορείες.
Προ ημερών ένας πολύπειρος κοινωνιολόγος, έμπειρος μα όχι μαραμένος, μας έλεγε: Διαβάζετε τις αδέσποτες αφίσες στους δρόμους, παρακολουθείτε τα γκράφιτι στους τοίχους, περπατάτε στα Εξάρχεια· θα ακούσετε τη βοή των πλησιαζόντων. Εχει δίκιο. Οι τοίχοι μιλάνε όλο και περισσότερο, όλο και πιο εύγλωττα, όλο και πιο πλουραλιστικά· σε μια εποχή υπερεπικοινωνιακότητας, οι αρχαϊκοί τοίχοι είναι ακόμη το πιο λαϊκό, το πιο δημοκρατικό Μέσον: μιλάνε στον αμέριμνο περαστικό, ζωντανεύουν τον δημόσιο χώρο, κάνουν δραστικό και συνεχή έναν υπόκωφο διάλογο. Εως κα το ΠΑΣΟΚ ανακάλυψε εκ νέου τους τοίχους, κολλάει μικρές αφίσες με εμπρηστικό περιεχόμενο, πλάι στον λήρο των αναρχικών. Να κι άλλα σημάδια…
Δεν αισιοδοξώ. Δεν απαισιοδοξώ. Μονολογώ πάνω στην κόψη του Καιρού, γυρεύοντας τον χώρο ανάμεσα στους τοίχους και τον περαστικό, τον χώρο ανάμεσα στον λυρισμό του γκραφιτά και την έκπληξη του περιπλανητή της πόλης. Γυρεύω την Πόλη.
Ένα βλέμμα, Καθημερινή, 20.07.2008
8 Σχόλια
Comments feed for this article
21 Ιουλίου 2008 στις 1:26 μμ
χρήστος
Ο ευρών, όχι με ευρώ, αμειφθήσεται.
21 Ιουλίου 2008 στις 3:45 μμ
Ο Λύκος της Στέππας
Φαντάζομαι πως θα συμφωνήσετε στο ότι μια ενημερωμένη έκδοση του Εμπρός στον έτσι που χάραξε ο τέτοιος θα είχε ενδιαφέρον, όμως ο Δημαράς υπήχθη κι αυτός στον κανόνα που λέει ότι η δημοσιογραφία μπορεί να σε οδηγήσει παντού, αρκεί να την εγκαταλείψεις γρήγορα.
21 Ιουλίου 2008 στις 8:01 μμ
espοir
Εξαιρετικό. :)
Και γεμάτο ελπίδα. Όπως οι αφίσες των Εξαρχείων. Στους τοίχους των στενών ή στον ηλεκτρονικό τοίχο του δικτύου. Το ίδιο κάνει.
Οι πολιτικοί δεινόσαυροι (κάθε ηλικίας) επιλέγουν να τις αγνοούν. Γι’ αυτό και η Εξέλιξη θα τους αφήσει πίσω.
21 Ιουλίου 2008 στις 11:54 μμ
Στην κόψη του Καιρού — ροη σταχυολόγων
[…] Στην κόψη του Καιρού « βλέμμα Οι τοίχοι μιλάνε όλο και περισσότερο, όλο και πιο εύγλωττα, όλο και πιο πλουραλιστικά· σε μια εποχή υπερεπικοινωνιακότητας, οι αρχαϊκοί τοίχοι είναι ακόμη το πιο λαϊκό, το πιο δημοκρατικό Μέσον: […]Έως και το ΠΑΣΟΚ ανακάλυψε εκ νέου τους τοίχους, κολλάει μικρές αφίσες με εμπρηστικό περιεχόμενο, πλάι στον λήρο των αναρχικών. Να κι άλλα σημάδια… (0 votes, average: 0 out of 5)You need to be a registered member to rate this post. Loading … […]
22 Ιουλίου 2008 στις 3:15 μμ
fuzz
Ένα από τα ελάχιστα άρθρα σου που, κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν ήταν παρά σπατάλη φαιάς ουσίας… Μα, σοβαρά τώρα! Ικετεύω, πες μου πού διάολο είδες την «ειλικρινή αναζήτηση», την «διάθεση για αυτοκριτική και ανατροπή», ποια επιτέλους είναι η ομάδα πρωτοβουλίας που μαζεύει υπογραφές για ένα μανιφέστο -άκουσον, άκουσον!!!- αγωνίας και αναζήτησης, υπέρβασης;;; Εκτός αν θεωρείται παρέμβαση στην θλιβερή ελληνική πολιτική πραγματικότητα το πανηγύρι των διαδηλώσεων και το κουκλοθέατρο των απεργιών όπου οι συμμετέχοντες εγκαταλείπουν το κλεινόν άστυ και οι καταληψίες μαθητές κλειδώνουν το σχολείο το βράδυ και πάνε σπίτι για νάνι…
Λοιπόν, ας τελειώνουμε, όχι τίποτε άλλο, αλλά για να επανατεθεί η πολιτική σε άλλη βάση. Τους πολιτικούς τούς αφήνω κατά μέρος, γιατί ΟΛΟΙ, μηδενός εξαιρουμένου φέρουν βαρύτατη την ευθύνη για το σημερινό χάλι!
Ας πάμε στον δυστυχισμένο ελληνικό λαό και το ανήθικο άλλοθι που κραδαίνει ως ρομφαία για να αποσείσει την ενοχή του! Ερωτώ: Η συντριπτική πλειοψηφία του εργαζόμενου ελληνικού λαού έχει περάσει για επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ, χωρίς να το δικαιούται, ναι ή όχι;;; Η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων οδηγών που παρανομεί κλαίγεται στον «κολλητό» που έχει τα μέσα να παρακάμψει την παράβαση, ναι ή όχι;;; Η συντριπτική πλειοψηφία των «χαροκαμένων» ελλήνων γονιών που στέλνει τον κανακάρη του να υπηρετήσει στον στρατό έχει προνοήσει ώστε να «ρίξει» τους λιγότερο ισχυρούς σε γνωριμίες για να εξασφαλίσει ευνοϊκή μεταχείριση, ναι ή όχι;;; Εντάξει, θα προλάβω το γνωστό επιχείρημα για τους πολιτικούς που κακόμαθαν το δύσμοιρο πόπολο κτλ, κτλ, και θα συμφωνήσω, τότε όμως ποία η πολιτική συνείδηση του νεοέλληνα πολίτη;;; Στρεβλή και ασήμαντη, γιατί δεν του το λέτε κατάμουτρα όλοι εσείς του Τύπου και των media;;; θα μου επιτρέψετε, δε, να μιλήσω σε όποιο πρόσωπο εκτός του α’ ενικού διότι ουδεμία ευθύνη αναγνωρίζω στο πρόσωπό μου, τουλάχιστον ως τα 42 μου χρόνια που σε λίγο θα κλείσω! Όχι, δεν γίνεται να καταπιώ άλλο αυτό το αμίμητο «φταίμε όλοι»! Ο καθένας έχει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί, κάποιοι αξιοπρεπείς δεν έχουν λόγο να δώσουν σε κανέναν υποθέτω, όμως πόσοι επιτέλους είναι αυτοί και πού βρίσκονται;;;
Τις προάλλες βγαίνοντας από το μετρό, έτεινα το αριστερό μου χέρι που κρατούσε το εισιτήριο στον νεαρό με το σκουλαρίκι και τη φανέλα του Τσε που έψαχνε για ψιλά προτού φτάσει στο γκισέ! Ήλπιζα σε αυτοματισμό σκέψης και κίνησης από ένα νέο παιδί… Μάταια, με κοίταξε για λίγο σαν χαζός και ψαχούλεψε για τα προβλεπόμενα κέρματα. Χαμογέλασα και τσαλάκωσα το εισιτήριο, «είστε άξιοι της μοίρας σας», σκέφτηκα, «που θέλετε και επανάσταση να κάνετε…»! Θυμήθηκα συνομήλικο φίλο πριν χρόνια με γαλήνιο ύφος να διαλύει μεμιάς την αγωνία μου για την πολιτική συνείδηση του νεοέλληνα, όταν δίχως στόμφο μού απάντησε πως απλούστατα για να προσομοιάσει ως κοινωνία -με τις όποιες αδυναμίες εκείνη έχει- με μια δυτικού τύπου αστική δημοκρατία θα πρέπει να περάσουν πρώτα τέσσερις και βάλε αιώνες ήπιας μετάβασης από συνταγματικού τύπου μοναρχίες τις οποίες εδώ υποστήκαμε ακουσίως και εμπεδώσαμε κακοχωνεμένα προτού καν ψελλίσουμε αγωνιώδη ερωτήματα περί λειτουργίας του κοινοβουλευτισμού κτλ, χωρίς να συνυπολογίζεται φυσικά μια Αναγέννηση σε τέχνες και γράμματα, την οποία εδώ στερηθήκαμε. Αλλά θα μου πεις, ξέρει καποιος από τους 300 τι σημαίνει Πολιτική με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου; Οπότε;;; Προφανώς, συμφωνώ, πως «αυτές οι διεργασίες είναι αργές και βασανιστικές, οι φορείς τους ανακλώνται και λοξοδρομούν, πολλές πρωτοβουλίες θα σβήσουν προτού δώσουν έναν ώριμο καρπό». Όμως, τέλος, μακριά από μαζώξεις και εναγώνιες δημόσιες εκφράσεις διαμαρτυρίας, μακριά από ξαναζεσταμένες διακηρύξεις και κοινωνικά συμβόλαια από ελεεινούς πολιτικάντηδες, μυρίζουν ύποπτα! Τέρμα η κακόμοιρη θεωρία της ενοχής, καιρός για θαρραλέα ανάληψη προσωπικής ευθύνης. Η άθροιση μονάδων αξιοπρέπειας ίσως δώσει επιτέλους θετικό πρόσημο κοινωνίας!
υ.γ.: τα ερωτήματα της α’ παραγράφου θα βρουν απάντηση;;;
22 Ιουλίου 2008 στις 10:32 μμ
anasthe
εμένα με έχει πιάσει το μαράζι. Υπάρχουν στις μέρες μας, εν έτει 2008, δημοσιογράφοι σε τηλεόραση και μεγαλοεφημερίδες οι οποίοι οδηγούν αυτοκίνητο-άντρα το οποίο κοστίζει λιγότερο των 15.000 ευρώ. Ζουν συμπολίτες μας οι οποίοι πασχίζουν να μας παιδεύσουν, μορφώσουν, ενημερώσουν, διαπλάσουν, γαλουχήσουν, με λιγοστές χιλιάδες ευρώ, δίχως να έχουν ένα τζιπ προκειμένου να είναι ασφαλείς οι οικογένειές τους στους μουσώνες, ανεμοθύελλες, ανεμοστρόβιλους, χιονοστιβάδες, καταιγίδες, παγετώνες που ταλανίζουν το μεσογειακό έδαφος και ύδωρ πόσους μήνες κάθε χρόνο. Μια μεζονέτα, βίλα, loft, οροφοδιαμέρισμα, πισίνα με κήπο, έστω ένας σταύλος με άλογα προς ιππασία, κοτέτσι για κορομαχίες, πίστα για προπόνηση formula1, δεν αποτελεί το minimum κριτήριο εκκίνησης του βιοτικού επιπέδου κάθε αξιότιμου κου δημοσιογράφου. Μαράζι σας λέω, τόση φτώχεια ποιά ψυχή μπορεί να την αντέξει; Πώς να δω, πώς να αντικρύσω ένα τέτοιο επίπεδο ζωής άνευ ντροπής;
22 Ιουλίου 2008 στις 10:40 μμ
anasthe
[..] κοκορομαχίες [..] δεν αποτελούν [..]. Ω Θεέ μου! Πάλι λάθος έκαμα. Ωιμέ, ο αγράμματος!
2 Αυγούστου 2008 στις 7:16 μμ
anasthe
τα δυο άνω μηνύματα έγραψα εγώ